Over een paar jaar mogelijk veel gemeenten in de financiële problemen

Als ze niet oppassen komen binnen enkele jaren veel Nederlandse gemeenten in de financiële problemen. Er komt veel op gemeenten af, zoals de uitvoering van de Jeugdzorg. Maar ook verduurzaming en woningbouw zijn dossiers die een aanslag doen op de gemeentelijke begroting. Volgens accountantskantoor BDO dreigen er problemen te ontstaan voor 60% van de gemeenten in Nederland.

Overschot in 2022

Accountantskantoor BDO bekeek de jaarrekening over 2022 van ruim 300 gemeenten. Die cijfers zien er goed uit. 80% van de gemeenten heeft een financieel overschot. In totaal hebben de gemeenten ruim 2 miljard euro in kas. Dat klinkt positief, maar toch is er reden tot zorg, aldus de accountant. Een deel van het geld dat nu als overschot wordt geboekt betreft subsidie van het Rijk die geoormerkt is. Deze moet dus aan de hieraan gekoppelde doelen worden besteed. Daarnaast houden gemeenten geld over omdat ze openstaande vacatures hebben. Dit scheelt uiteraard salarisbetalingen, maar een goede ontwikkeling is het allerminst. Daarnaast ontvingen gemeenten in 2022 nog budgetten in verband met coronamaatregelen.

Veel bezuinigingen

Gemeenten hebben de afgelopen jaren flink bezuinigd. Hierdoor is hun financiële positie verbeterd. Maar de kans is groot dat deze bezuinigingen achteraf gezien te stringent waren. Als bezuinigingen moeten worden teruggedraaid kan dit leiden tot nieuwe financiële problemen. Gemeenten kampen met grote onzekerheid over de inkomsten uit het Gemeentefonds. Dit is het fonds waar het Rijk geld in stort dat vervolgens over de gemeenten wordt verdeeld.

Voor de eerstkomende jaren is min of meer duidelijk hoeveel een gemeente krijgt uit het Fonds. Vanaf 2026 wordt dat een kwestie van gissen. Dat maakt het voor gemeenten erg lastig om een lange termijn planning te maken. Gemeenten krijgen ook steeds meer ‘geoormerkte gelden’: Bedragen die specifiek aan een bepaald doel moeten worden besteed. Met andere woorden: Geld voor cultuur mag niet aan lantaarnpalen worden uitgegeven`. Geld om mensen met een minimuminkomen te ondersteunen mag niet worden ingezet voor woningbouw.

Meerjarige investeringen

Veel beleidsterreinen van een gemeenten gaan over meerdere jaren. Woningbouw, infrastructuur of de opvang van vluchtelingen. Een aantal van dit soort zaken blijft nu al achter, zo constateert BDO. Nieuwbouw van scholen is al vele jaren een probleem. Dat geldt ook voor het vervangen van rioleringen. De accountant waarschuwt dat een langetermijnplanning voor de financiën van gemeenten onontbeerlijk is om problemen te voorkomen. Nu al zit een aantal Nederlandse gemeenten in de gevarenzone, waaronder Groningen, Eemnes en Barneveld. Gemeenten die zich minder zorgen hoeven te maken over financiële problemen zijn onder meer Tilburg, Brielle en Capelle aan den IJssel.

Bron: NRC