De mislukte revolutie van het Wilde Wonen

Introductie van Vrij Wonen

In 2016 introduceerde Janssen de Jong Projectontwikkeling het concept ‘Land van Winkel’ in Abcoude, met de belofte van vrije kavels en de mogelijkheid om je eigen droomhuis te realiseren. Dit idee van vrije kavels en vrij wonen doet sterk denken aan het concept van het Wilde Wonen dat in 1997 door Carel Weeber werd gelanceerd. Weeber, toenmalig voorzitter van de Bond van Nederlandse Architecten, bekritiseerde de monotone rijtjeshuizen en pleitte voor meer vrijheid in de woningbouw.

Het Wilde Wonen van Carel Weeber

Weeber’s visie voor het Wilde Wonen kwam voort uit zijn afkeer van de standaardisatie in de Nederlandse woningbouw, die grotendeels werd gedomineerd door rijtjeshuizen. Hij pleitte voor een systeem waarin mensen meer vrijheid kregen om hun eigen huizen te bouwen op rechthoekige kavels. De overheid zou goedgekeurde huisonderdelen verkopen via bouwmarkten, wat zou leiden tot meer variatie in woonwijken.

Weerstand en revolutie

Hoewel het idee van het Wilde Wonen veel opzien baarde, verwachtte Weeber ook veel weerstand. Architecten, projectontwikkelaars, woningbouwverenigingen en bestuurders zouden hun eigen belangen hebben die in strijd waren met de ideeën van Weeber. Toch leek het paarse kabinet-Kok II in 2000 een stap in de richting van Weeber’s visie te zetten door te decreteren dat 30% van de nieuwbouwwoningen in vinexwijken uit eigenbouw op vrije kavels moest bestaan.

De realiteit van het Wilde Wonen

Ondanks de aanvankelijke hoop bleek het Wilde Wonen in de praktijk geen succes. Eigenbouwers in vinexwijken kozen vaak voor gestandaardiseerde catalogushuizen, wat resulteerde in weinig variatie. Bovendien daalde het aandeel eigenbouwwoningen van 17% in 1998 tot 10% in 2011. Een belangrijke reden voor het falen was dat de meeste bouwgrond in handen was van projectontwikkelaars en grote bouwbedrijven die meer winst zagen in het bouwen van rijtjeshuizen.

Land van Winkel: beperkte vrijheid

Het project Land van Winkel heeft het Wilde Wonen geen nieuw leven kunnen inblazen. Hoewel vrijheid werd beloofd, waren de kopers van de vrije kavels gebonden aan beperkingen zoals het moeten laten ontwerpen van hun huis door een architect en voldoen aan een beeldkwaliteitsplan. Dit resulteerde in woningen die grotendeels binnen de ‘moderne-retrostijl’ vielen, met strakke bakstenen gevels en puntdaken, en weinig ruimte voor creatieve of afwijkende ontwerpen.

Conclusie: een gereguleerde droom

De belofte van vrij wonen in Land van Winkel blijkt een illusie. De wijk bestaat voornamelijk uit gereguleerde eigenbouw met weinig ruimte voor echte architecturale vrijheid. Dit weerspiegelt de bredere mislukking van het Wilde Wonen-concept, dat ondanks de initiële hype en revolutionaire beloften, uiteindelijk niet in staat was om de Nederlandse woningbouw radicaal te veranderen. Het blijft een voorbeeld van hoe idealistische visies kunnen botsen met de realiteit van marktbelangen en reguleringen.

Bron: nrc.nl