Leiderschap: van brulapen naar inspirerende leiders

Leiderschap is aan verandering onderhevig. Het tijdperk waarin leiders zich als brulapen gedroegen, is voorbij. Recentelijk zijn er situaties ontstaan waarin leiders geconfronteerd werden met de consequenties van hun gedrag. Dit heeft geleid tot discussies over de rol van leiders in onze moderne maatschappij. In dit artikel bespreken we de evolutie van leiderschap en waarom inspirerende leiders tegenwoordig meer nodig zijn dan ooit.

De discussie rondom minister Dennis Wiersma

Recentelijk nam minister Dennis Wiersma (Primair en Voortgezet Onderwijs, VVD) ontslag nadat hij geen draagvlak meer voelde om zijn relaties met collega’s te herstellen. Dit zorgde voor verdeelde reacties, waarbij sommigen zijn gedrag verdedigden en anderen juist kritiek uitten. Het argument van zijn verdedigers is dat zijn passie en perfectionisme hebben geleid tot zijn opvliegende karakter. Er wordt betoogd dat het elimineren van dergelijke persoonlijkheden resulteert in middelmatigheid. Dit is vergelijkbaar met de verdediging van DWDD-presentator Matthijs van Nieuwkerk, wiens tirades bekend werden, maar zijn kwaliteit als televisiepresentator onaangetast lieten lijken. Dit suggereert dat een kort lontje gepaard gaat met kwaliteit en dat men een dergelijk gedrag moet accepteren als men resultaten wil behalen.

Uitdaging van de status quo

Een ander argument dat naar voren komt, is dat Wiersma de status quo durfde uit te dagen, wat weerstand opriep bij zijn collega’s. Dit werd ook benadrukt in zijn afscheidsbrief, waarin hij verklaarde dat hij zich zo assertief opstelde omdat hij veranderingen in het onderwijs wilde bewerkstelligen. Dit impliceert enerzijds dat innovatie een vastberaden aanpak vereist, anderzijds dat de politieke omgeving nog niet klaar is voor dergelijk visionair leiderschap.

Kritiek op ‘woke’-cultuur

Een derde argument dat wordt aangedragen, sluit aan bij het anti-‘woke’-discours. Volgens dit perspectief is Wiersma slachtoffer geworden van de nieuwe regel dat leiders hun boosheid niet meer mogen uiten. Met de toename van meldingen van ongewenst gedrag op de werkvloer, zijn er steeds meer tegenreacties van mensen die zich afvragen of de focus op veiligheid niet te ver gaat. Ze stellen dat werknemers zich snel onveilig voelen en dit gebruiken om hun leiders in diskrediet te brengen. Dit leidt tot een verzwakte politieke cultuur waarin getalenteerde individuen terughoudend worden om leidinggevende functies bij de overheid te accepteren.

De veranderende context van leiderschap

De wereld waarin we leven is complex en vraagt om fundamentele veranderingen binnen bedrijven en overheden. Bovendien wordt het werk steeds vaker in teams gedaan, bestaande uit mensen met diverse achtergronden en perspectieven. Uit onderzoek, waaronder studies van Harvard-professor Amy Edmondson, blijkt dat psychologische veiligheid cruciaal is voor effectieve en innovatieve teams. Dit betekent dat het gedrag van leiders hierop afgestemd moet zijn.

Psychologische veiligheid: De sleutel tot succesvol leiderschap

Psychologische veiligheid gaat niet alleen om vriendelijkheid en begrip tonen, maar ook om het creëren van een omgeving waarin mensen vrij zijn om zich uit te spreken, vragen te stellen, hulp te vragen en fouten toe te geven zonder angst voor negatieve consequenties. Dit betekent dat kritiek en eerlijkheid gestimuleerd moeten worden. Leiders dienen medewerkers te zien als individuen met verschillende perspectieven en moeten openstaan voor onconventionele ideeën. Dit vereist moed, maar bovenal de geruststellende zekerheid dat er geen straf volgt voor het uiten van eerlijke meningen.

De rol van leiders bij het bevorderen van psychologische veiligheid

Leiders hebben de verantwoordelijkheid om een omgeving te creëren waarin medewerkers zich veilig voelen om risico’s te nemen. Door goed te luisteren, vragen te stellen en medewerkers als individuen te behandelen, kunnen leiders een sfeer van vertrouwen opbouwen. Ze moeten medewerkers niet afschrikken wanneer ze het niet eens zijn, maar juist waardering tonen voor verschillende perspectieven. Het erkennen van eigen fouten en kwetsbaarheden draagt bij aan het opbouwen van een cultuur waarin teamleden zich durven uiten en de status quo durven uit te dagen. Leiderschap draait om het inspireren van anderen om hetzelfde te doen.

Bron: NRC.nl