Is de warmtepomp wel zo goed voor het milieu?

In ieder huis en ieder kantoor moet een warmtepomp komen. Want we moeten met zijn allen van het gas af. Maar uit recent onderzoek blijkt dat de milieubelasting van de warmtepomp fors is. De materialen die in het apparaat worden verwerkt zijn allesbehalve duurzaam geproduceerd. Om te voorkomen dat bouwplannen hierdoor vertraging oplopen wordt er nu een ‘geitenpaadje’ bewandeld, vergelijkbaar met de bouwvrijstelling voor de stikstofuitstoot. Maar net zoals bij de stikstof is ook dit uiteindelijk onhoudbaar, zo constateren deskundigen.

Materiaal gebonden milieuaspecten

De warmtepomp is qua gebruik duurzamer dan een gasgestookte cv-ketel. Maar de materiaal gebonden milieuaspecten blijken een stuk minder duurzaam dan eerder werd aangenomen. Onder meer Vaillant liet onderzoek doen naar de milieubelasting van hun warmtepompen. Hieruit bleek dat de berekeningen fors afweken. Bij het bepalen van de milieubelasting van een apparaat wordt gewerkt met de Milieuprestatieberekening. Hieruit blijkt dat de warmtepomp tot wel 11 keer slechter presteert dan eerder werd aangenomen. Hierdoor weegt de warmtepomp zwaarder mee bij het berekenen van de milieuprestaties van een pand, oftewel het berekenen van het energielabel. Bij woningen mag dit maximaal 0,8 zijn, bij kantoren 1,0. Maar dat getal wordt bij lange na niet gehaald. Het aandeel van de warmtepomp in dit getal ligt namelijk flink hoger dan eerder werd aangenomen.

Verrekenfactor voor nieuwe installaties

Om te voorkomen dat bouwprojecten abrupt moeten worden stilgelegd is er een ‘verrekenfactor voor nieuwe installaties’ in het leven geroepen. Op basis daarvan mag er voorlopig nog met de oude data worden gerekend. In de tweede helft van 2023 moet er een definitief besluit vallen over hoe hier in de toekomst mee wordt omgegaan. De problemen worden veroorzaakt doordat er eerder met beperkte data werd gerekend. De milieubelasting van warmtepompen is hoger omdat bepaalde onderdelen zoals elektronica in de pomp eerder niet specifiek werden benoemd.

De toekomst van de warmtepomp

Nu blijkt dat de warmtepomp een groot deel inneemt van de Milieuprestatieberekening van een pand, moeten er maatregelen worden genomen. Dat vindt ook NIBE, gespecialiseerd in data omtrent bouwen en het milieu. Martijn van Leeuwen, directeur van NIBE, zwengelt de discussie aan over het installeren van warmtepompen in nieuwe gebouwen. Van Leeuwen was tegen het toestaan van de verrekenfactor voor nieuwe installaties voor warmtepompen. Juridisch is dit volgens hem uiteindelijk onhoudbaar. Daar komt bij dat andere oplossingen, zoals een infrarood installatie, te maken hebben met oneerlijke concurrentie. Hij adviseert producenten van warmtepompen om meer te doen aan circulair produceren. Bij sloop moeten meer onderdelen herbruikbaar worden. Daarnaast moet de levensduur – nu zo’n 15 jaar – aanzienlijk worden verlengd.

Techniekarm bouwen

De huidige stand van zaken omtrent de milieubelasting van de warmtepomp dwingt bedrijven na te denken over andere oplossingen. Techniekarm bouwen kan daar onderdeel van uitmaken. Door gebouwen te verwarmen zonder dat er in het pand een fysieke installatie staat gaat de milieubelasting uiteraard omlaag. Het lijkt volgens Van Leeuwen de enige manier om de gestelde milieudoelstellingen te halen. De Nationale Milieudatabase komt uiterlijk 1 april met een aanvullend rapport. Een mogelijke oplossing moet er dan rond 1 mei liggen. Maar of dat gaat lukken is nog maar de vraag. Minister De Jonge van Volkshuisvesting wil de regels strenger maken. De Milieuprestatieberekening voor een woning moet vanaf 2025 omlaag van 0,8 naar 0,5. Dan is het al helemaal niet meer mogelijk om een warmtepomp te installeren.

Frank Achterberg reageert namens de Vereniging Warmtepomp op de ontstane situatie. Hij stelt dat producenten werden overvallen met de conclusies over de milieuprestaties van warmtepompen. Zij waren niet gekend in de onderzoeken totdat de resultaten bekend werden. Ook hekelt Achterberg de korte periode dat er nu een soort van gedoogbeleid geldt. Dit geeft producenten veel te weinig tijd om aanpassingen door te voeren. Desondanks blijft volgens hem de warmtepomp nog altijd een goede keuze als het gaat om het duurzaam verwarmen van een pand.

Bron: Cobouw