Vraagtekens bij wenselijkheid rechtspraak door de Raad van State

De Raad van State heeft twee belangrijke taken. Het is een adviesorgaan en de RvS doet uitspraak in conflicten tussen burgers en de overheid. Maar bij die tweede bevoegdheid van bestuursrechter worden steeds vaker vraagtekens gezet. De Raad van State zou zich als adviesorgaan voor de regering niet moeten bemoeien met rechtspraak. Iemand die een besluit van de overheid wil aanvechten zou daarvoor, net als bij andere rechtszaken, een beroep moeten doen op de rechtbank, het gerechtshof en het Hof van Cassatie. Hierover is inmiddels advies gevraagd bij de Europese Unie.

Vereenvoudiging van rechtsgang door burgers

De Raad van State heeft het burgers inmiddels makkelijker gemaakt om bezwaar en beroep aan te tekenen tegen omgevingsplannen en bestemmingsplannen. Hierbij moest voorheen een zienswijze worden ingediend. Nu hoeft dat niet meer. Dat betekent dat iedere burger die bezwaar heeft tegen bijvoorbeeld de bouw van nieuwe woningen, hiertegen bezwaar kan maken. Hij hoeft ook geen belanghebbende te zijn. Dus met andere woorden: een inwoner van Haarlem kan zonder problemen bezwaar maken tegen bouwplannen in Heerhugowaard of Roermond. Dit kan een enorme belemmering betekenen voor de ontwikkeling van bouwterreinen, maar ook voor de aanleg van natuur. De RvS loopt hiermee vooruit op de invoering van de Omgevingswet, die participatie van burgers in een vroeg stadium voorschrijft. Dit zou bezwaren moeten wegnemen. Maar de invoering van deze wet is opnieuw uitgesteld, nu tot medio 2022, omdat onder andere de invulling van de participatie nog niet goed is geregeld.

Eindeloos traineren van procedures dreigt

De uitspraak van de bestuursrechter van de Raad van State over de inspraak, ook wel het ‘Varkens in Nood arrest’ genoemd omdat deze kwestie leidde tot de aanpassing, kan zorgen voor grote problemen. Er zijn voor 2021 al te weinig bouwvergunningen afgegeven, slechts 60.000 terwijl er jaarlijks 75.000 tot 100.000 nieuwe woningen nodig zijn om aan de groeiende vraag te voldoen. Daar komt bij dat Nederland nog heel wat werk te verzetten heeft om aan de klimaatdoelstellingen te voldoen met verduurzaming. Belangenorganisaties zoals Urgenda bereiden nu alweer rechtszaken voor om de Staat hieraan te herinneren en tot meer voortvarendheid te manen.

Reorganisatie van de bestuursrechtspraak kan grote gevolgen hebben

Als de Venetië-commissie, het adviesorgaan van de EU, inderdaad oordeelt dat de RvS zijn taak als bestuursrechter moet neerleggen, dan kan dit grote gevolgen hebben. Dit betekent een reorganisatie die waarschijnlijk jaren gaat duren met alle bijkomende problemen van personeelstekorten, problemen met de ICT en enorme vertraging van procedures. Dit kan onder andere verstrekkende gevolgen hebben voor de bouw van woningen en dus voor burgers die dringend op zoek zijn naar een huis. Over deze gevolgen lijkt tot nu toe onvoldoende te zijn nagedacht.

Bron: Stadszaken