Waarom woningbouw steeds vastloopt: de groeiende berg bezwaren
30 januari 2025
Plannen voor woningbouw die eindeloos worden vertraagd door bezwaren: het is een frustratie die velen in de vastgoedsector herkennen. Zelfs zorgvuldig samengestelde projecten, waarbij rekening wordt gehouden met natuur en omgeving, stranden vaak in langdurige juridische procedures. Wat ligt hieraan ten grondslag en hoe kunnen ontwikkelaars en beleidsmakers dit proces verbeteren?
Van tennisbaan tot natuurgebied: een blik op Monster
Neem bijvoorbeeld het dorp Monster, waar op een grasveld vlak bij het strand en de Noordzee 130 woningen gepland staan. Het project ‘Duinvallei Watergat’ belooft niet alleen nieuwe woonruimte, maar ook herstel van oude duinen en ruimte voor flora en fauna. Toch leidde dit plan tot stevige tegenstand vanuit de milieubeweging. Volgens critici, zoals Geert van Poelgeest van Natuurlijk Delfland, zijn er genoeg alternatieve locaties zoals verouderde kassen. Desondanks gaf de Raad van State eind 2023 groen licht: de bouw mag doorgaan.
Onnodige vertragingen stapelen zich op
Dit voorbeeld staat niet op zichzelf. Uit een rapport van voormalig minister Mona Keijzer blijkt dat maar liefst twee derde van de bezwaren tegen woningbouw ongegrond wordt verklaard. Toch kosten deze procedures gemiddeld twintig maanden per project. In drie jaar tijd resulteerde dit in een vertraging van 60.000 woningen. En dit terwijl de woningnood al torenhoog is.
Het probleem wordt breed gevoeld. In Amstelveen zorgden juridische procedures ervoor dat 800 geplande woningen vastliepen. In Almere protesteerden omwonenden tegen de bouw van woningen op een oud tennispark, al oordeelde de Raad van State uiteindelijk dat het plan juist goed was voor de natuur. Toch groeit de frustratie bij ontwikkelaars en overheden, die geconfronteerd worden met stijgende bouwkosten en toenemende vertragingen.
Een systeem dat piept en kraakt
Het juridische systeem rond bezwaren en beroepsprocedures is een doorn in het oog van velen. In 2023 ontving de Raad van State 2.671 nieuwe zaken rond ruimtelijke ordening, en dat aantal stijgt alleen maar. Experts pleiten daarom voor een efficiënter systeem. Voormalig VVD-Kamerlid en Neprom-voorzitter Fahid Minhas benadrukt het belang van kortere procedures. Hij stelt voor om sneller te beoordelen of een bezwaar kans van slagen heeft, bijvoorbeeld via een tussenzitting.
Ook minister Keijzer ziet mogelijkheden in een verkorte bezwaarroute. Verschillende voorstellen, zoals een voortoets of flitsaanpak, worden overwogen om de juridische filevorming bij de Raad van State te doorbreken.
Betere voorbereiding als sleutel tot succes
Volgens experts zoals Niels Koeman, voormalig staatsraad bij de Raad van State, ligt de oplossing vooral in de planfase. Door vanaf het begin meer draagvlak te creëren op lokaal, provinciaal en landelijk niveau, kunnen veel problemen worden voorkomen. Daarnaast kan betere coördinatie tussen overheden tijdwinst opleveren. Denk bijvoorbeeld aan gemeenten die wachten op financiering van het Rijk of conflicten over ruimtegebruik tussen provincies en gemeenten.
Groen licht, maar niet zonder hobbels
Zelfs wanneer alle juridische bezwaren zijn afgewend, blijft de weg naar realisatie hobbelig. In Monster mag de bouw doorgaan, maar de haalbaarheid van het project is door de lange procedures flink onder druk komen te staan. Ondertussen hopen bezwaarmakers dat een nieuw stikstofvraagstuk alsnog roet in het eten gooit. Het onderstreept de kern van het probleem: zolang de procedures zo complex en tijdrovend blijven, blijft ook de woningnood onverminderd hoog.
Bron: cobouw.nl