Red de schoolgebouwen: waarom sloop vaak onnodig is en renovatie loont

Waardering voor bestaande schoolgebouwen groeit

Veel Nederlandse schoolgebouwen dreigen na veertig jaar ten onrechte het veld te ruimen. Volgens Floris Alkemade en Wilma Kempinga, beiden betrokken bij stichting Mevrouw Meijer, is het niet de leeftijd van de gebouwen die het probleem vormt, maar het jarenlange gebrek aan goed onderhoud en visie.

In reactie op zorgen vanuit de PO-Raad over verouderde schoolgebouwen wijzen zij op een hardnekkig patroon: een beleid van slopen en nieuwbouwen na ongeveer vier decennia. Een aanpak die inmiddels niet alleen financieel, maar ook cultureel en ecologisch onhoudbaar is geworden.

Renovatie als duurzaam en kostenbesparend alternatief

De ervaring van Mevrouw Meijer laat zien dat hoogwaardige renovatie van schoolgebouwen niet alleen mogelijk, maar ook aantrekkelijk is. Voorbeelden uit Best, Dordrecht en Utrecht tonen aan dat renovatie 10 tot 30 procent goedkoper is dan nieuwbouw, met een CO2-reductie van 30 tot 50 procent.

Met behulp van het rekenmodel EcoQuaestor worden renovatie- en nieuwbouwplannen eerlijk met elkaar vergeleken. De uitkomst is vaak duidelijk: behoud en aanpassing van bestaande gebouwen leveren zowel financieel als duurzaamheidsgewijs betere resultaten op.

De boekhoudkundige valkuil rond schoolgebouwen

Een belangrijke oorzaak van het huidige sloopbeleid ligt in een misverstand over afschrijving. Gemeentelijke plannen beschouwen gebouwen ouder dan veertig jaar als ‘afgeschreven’ en daarmee sloopwaardig. In de praktijk leidt dit tot verminderd onderhoud, versnelde achteruitgang en uiteindelijk onnodige sloop.

Alkemade en Kempinga trekken de vergelijking met particuliere woningen: niemand sloopt zijn huis zodra de hypotheek is afgelost. Toch gebeurt dit met scholen regelmatig. Leerlingen en docenten zijn hier vaak de dupe van, doordat ze les krijgen in slecht onderhouden gebouwen.

Oudere scholen als bron van kwaliteit en duurzaamheid

Veel schoolgebouwen uit de periode 1945-1985 beschikken over verrassend veel kwaliteiten. Ze zijn ruim, licht en flexibel ontworpen en hebben een sterke sociale en historische binding met hun omgeving. Door hun constructie zijn ze relatief eenvoudig aan te passen aan moderne onderwijsbehoeften.

Met regelmatig onderhoud en een grondige renovatie eens in de dertig tot veertig jaar kunnen deze scholen nog tientallen jaren mee. Juist hierin liggen belangrijke kansen voor verduurzaming en het bewaken van ecologische grenzen.

Van afbraak naar behoud en vernieuwing

De oplossing ligt volgens de auteurs niet in grootschalige nieuwbouw, maar in het koesteren van wat er al is. Door te kiezen voor renovatie, slimme aanpassingen en architectonische creativiteit kunnen bestaande schoolgebouwen weer jarenlang bijdragen aan goed onderwijs in een gezonde en duurzame leeromgeving.

Bron: nrc.nl