Europees woningplan opent deur voor middenhuur

De Europese Commissie presenteerde deze week een langverwacht woningplan dat lidstaten moet helpen bij het vergroten van het aanbod betaalbare woningen. Opvallend, want wonen is traditioneel een nationale aangelegenheid waar Brussel zich nauwelijks mee bemoeit.

Onder politieke druk is die houding verschoven. Stijgende woonkosten, vastlopende woningbouw en groeiende woningnood maken huisvesting in veel landen tot een gevoelig maatschappelijk thema.

Woningmarktproblemen spelen in heel Europa

Van snel stijgende huren en huizenprijzen tot een tekort aan nieuwbouw en de impact van shortstayplatforms zoals Airbnb: Europese steden kampen al jaren met uiteenlopende woningmarktproblemen.

Hoewel de accenten per land verschillen, is het gezamenlijke beeld duidelijk. Grote groepen middeninkomens vallen tussen wal en schip en binnensteden veranderen steeds vaker in toeristische verblijfsgebieden.

Politieke druk zet Brussel in beweging

De urgentie werd afgelopen jaar expliciet benoemd door Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, die volkshuisvesting een prominente plek gaf in haar State of the Union-toespraak.

Volgens haar is wonen voor veel Europeanen niet langer vanzelfsprekend, maar een bron van onzekerheid. Die politieke lading gaf de aanzet tot het zogeheten Affordable Housing Plan.

Richtinggevend plan met ruimte voor nationale keuzes

Het Europese woningplan biedt geen uniforme oplossing, maar schetst kaders waarbinnen lidstaten hun eigen beleid kunnen vormgeven. De Commissie kan de woningmarkt niet direct sturen, maar wel randvoorwaarden creëren.

Daarmee bevat het pakket elementen die uiteenlopende politieke stromingen aanspreken. Van strengere regels voor shortstayverhuur tot voorstellen om vergunningverlening en bouwprocessen te versnellen.

Staatssteunregels cruciaal voor Nederland

Voor Nederland is vooral de hervorming van de Europese staatssteunregels van groot belang. Die regels beperken nu de rol van woningcorporaties tot sociale huurwoningen voor lage inkomens en urgente doelgroepen.

Middenhuurwoningen vallen daar buiten, omdat corporaties daarbij zouden concurreren met commerciële partijen. Juist die scheidslijn komt met het Europese plan ter discussie te staan.

Meer ruimte voor corporaties in middenhuur

Door de DAEB-regeling uit te breiden met een aparte categorie voor middenhuur ontstaat ruimte om ook deze woningen te financieren met steun van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw.

Dat vergroot de investeringscapaciteit van corporaties aanzienlijk. Of vergelijkbare voordelen ook gaan gelden voor marktpartijen, is een politieke keuze die in Den Haag moet worden gemaakt.

Aanpassing aanbestedingsregels verlaagt drempels

Naast staatssteun kijkt Brussel ook naar de Europese aanbestedingsregels. De huidige drempel van 5,5 miljoen euro is jarenlang niet geïndexeerd, terwijl bouwkosten sterk zijn gestegen.

Het verhogen van deze grens kan projecten versnellen en onnodige procedures voorkomen, zeker bij bouw- en renovatieprojecten die feitelijk alleen nationale aanbieders aantrekken.

Positieve reacties en kritische kanttekeningen

Woningcorporaties reageren positief op de verruiming van de staatssteunregels. Volgens de sector maakt dit de bouw van duizenden middenhuurwoningen per jaar mogelijk.

Tegelijk klinkt kritiek vanuit verschillende hoeken. Met name de aanpak van shortstayverhuur blijft een gevoelig punt, waarbij belangen van bewoners, beleggers en platforms botsen.

Bron: nrc.nl