Bijna 100 aanbestedingen voor 1 euro per project door de overheid

De overheid, maar ook ProRail gunt soms aanbestedingen voor 1 euro of zelfs nog minder. Hiermee worden de regels geschonden die voor aanbestedingen gelden. Voor het melden van aanbestedingen wordt TenderNed gebruikt. Dit systeem is door het ministerie van Economische Zaken geïntroduceerd om aanbestedingen te melden. Hier vind je bijvoorbeeld de aanbesteding van de gemeente Zoetermeer. Zij laten voor het luttele bedrag van 1 euro een splinternieuw zwembad bouwen, opgetrokken uit hout. Betaalt de gemeente inderdaad maar 1 euro? Nee, uiteraard niet. Het gaat om een project van ruim 25 miljoen euro. De kosten zijn na de aanbesteding met ruim twee miljoen gestegen door hogere prijzen voor grondstoffen, de oorlog in Oekraïne en andere tegenvallers.

92 projecten

Cobouw ontdekte dat in 2021 minimaal 92 bouwprojecten voor een duidelijk onjuist en dus fictief bedrag werden genoteerd in TenderNed. Het ging daarbij om projecten die voor 1 euro of zelfs nog minder werden aanbesteed. Niet alleen gemeenten, maar ook Rijkswaterstaat en ProRail hebben projecten voor onwaarschijnlijke bedragen aangemeld. De herstructurering van een sportpark in Elsenburg kost volgens TenderNed 1 cent. Dat geldt ook voor het project ‘Gezonde Scholen’ van de gemeente Amsterdam. Deze overduidelijk onjuist ingevoerde aanneemsommen wekken verbazing. Het is namelijk volgens de wet niet toegestaan. Des te meer bijzonder is het dat ook de overheid zich er schuldig aan maakt.

Afwijken kan alleen in bijzondere gevallen

Er moet sprake zijn van bijzondere omstandigheden om afwijking van de regels mogelijk te maken. Een opdrachtgever mag besluiten de aanneemsom niet te vermelden als ‘publicatie van de aanneemsom in strijd is met het openbaar belang of wanneer het commerciële belangen van ondernemers schaadt’. Dit komt echter niet vaak voor, zo stellen deskundigen. Cobouw deed een belronde langs aannemers om te achterhalen waarom de regels worden genegeerd. Velen wilden niet reageren. Degenen die dit wel deden hadden diverse redenen. Een aantal vindt het niet van belang om de aanneemsom te vermelden, omdat de werkelijke kosten in veel gevallen afwijken. Soms was het de wens van de opdrachtgever om de aanneemsom niet openbaar te maken. Soms werd die niet vermeld omdat de gekozen aannemer niet de laagste inschrijving had. De keus was dan gemaakt op basis van andere criteria, zoals duurzaamheid.

Aanneemsom wordt wel gedeeld

Het is niet zo dat de aanneemsom in het geheel niet wordt gedeeld. Collega bedrijven die de opdracht niet hebben gekregen horen wel voor welk bedrag het project is gegund. Opdrachtgevers werken ook vaak met raamovereenkomsten. Dan is bij de start en dus ook bij de gunning nog niet duidelijk voor welk bedrag de werkzaamheden uiteindelijk uitgevoerd gaan worden. Om die reden wordt dan fictief 1 euro of 1 eurocent ingevoerd.

Strijdig met EU-regels

De aanpak waar sommige aannemers voor kiezen is in strijd met de regels die de EU stelt. Nederland is daar al verschillende keren op aangesproken. In landen in Oost Europa is het geen issue. Daar worden altijd de correcte aanbestedingsbedragen in registratiesystemen vermeld. Van aanbestedingen voor fictieve bedragen zoals 1 euro is geen sprake. Eén ding is zeker: deze handelwijze draagt in ieder geval niet bij aan een transparante overheid. Daarom vinden critici dat de overheid er op moet toezien dat de gegevens in TenderNed correct worden ingevuld.

Bron: Cobouw