Korte Lijnbaan krijgt opknapbeurt met sfeer en geluid

Veiligheid begint bij slimme inrichting van de openbare ruimte

De Korte Lijnbaan in Rotterdam staat bekend als een straat die overdag vooral functioneert als winkelstraat, maar ’s avonds verandert in een plek waar je liever met een boog omheen loopt. Toch ziet de gemeente hier kansen. Geen hekken of extra camera’s, maar sfeer, groen en geschiedenis als gereedschap om veiligheid te bevorderen.

Onderzoeker Manuel López van de Hogeschool Inholland werkt met zijn team al jaren aan het veiliger en leefbaarder maken van openbare ruimten. Niet met harde repressie, maar met een doordachte inrichting van de ruimte. Hun uitgangspunt: als een plek uitnodigt tot prettig gebruik, ontmoedigt dat automatisch ongewenst gedrag.

Van stenige winkelstraat naar groene corridor

De aanpak is net zo ambitieus als creatief. López wil de Korte Lijnbaan transformeren tot een ‘groene corridor’, compleet met beplanting, sfeerverlichting en geluiden van vogelgetjilp of kabbelend water. Niet als gimmick, maar als integraal onderdeel van het ontwerp.

De straat moet een plek worden waar mensen graag verblijven, in plaats van er zo snel mogelijk doorheen te lopen. Daarvoor wordt ook gekeken naar de geschiedenis: denk aan projecties op muren die het chique verleden van de straat laten herleven, of beelden van de Rotterdamse wederopbouw. Dit alles trekt een gevarieerder publiek aan – iets wat het veiligheidsgevoel versterkt en de overlast juist doet afnemen.

Winkelstraat krijgt nieuwe functie door ander aanbod

Een andere pijler van het plan is het winkel- en horeca-aanbod. Nu bestaat dat vooral uit fastfood en een beperkt aanbod aan winkels. Door meer variatie toe te voegen – van wijnbar tot kledingzaak voor een ouder publiek – ontstaat vanzelf een andere sfeer. Volgens López is het type bezoeker namelijk sterk bepalend voor het karakter van een plek.

En dat heeft invloed op hoe veilig je je ergens voelt. Sfeer, publiek, verlichting en zelfs geur werken samen. In plaats van probleemgedrag te bestrijden met controles en camera’s, wordt de ruimte zó ontworpen dat het gedrag zich vanzelf aanpast.

Soundscaping als subtiele vorm van gebiedsontwikkeling

Een belangrijk element in de aanpak is het gebruik van geluid – ook wel soundscaping genoemd. Een fietstunnel in Amsterdam, een parkeergarage in Nijmegen en een Haags stadspark lieten al zien dat het toevoegen van rustgevende geluiden als vogelzang of stromend water een plek heel anders kan laten aanvoelen.

Maar López waarschuwt ook voor ‘cherry picking’: alleen een muurschildering of een geluidsbandje aanbrengen zonder de rest van de plek aan te pakken, werkt zelden. Alles draait om samenhang. Elke plek vraagt om maatwerk, met betrokkenheid van bewoners én gebruikers, ook als die laatste categorie bestaat uit jongeren die hangen of mensen met een onconventionele levensstijl. „De openbare ruimte is ook van hén,” zegt López.

Veiligheid in gebiedsontwikkeling vraagt visie én maatwerk

Wat López betoogt, klinkt simpel: maak de stad aangenamer, dan wordt ze automatisch veiliger. Maar dat vereist wel doordachte gebiedsontwikkeling. In plaats van de veiligheid alleen af te meten aan het aantal BOA’s of camera’s, draait het om de vraag: wie voelt zich welkom? En waarom?

In Rotterdam lijkt die visie steeds meer aan terrein te winnen. De Korte Lijnbaan kan zomaar het volgende voorbeeld worden van hoe zacht stadsontwerp soms harder werkt dan repressie.

Bron: nrc.nl