Verbouwing Boijmans grootste uitdaging voor Francine Houben

Een monumentaal puzzelstuk in Rotterdam

Zes jaar lang werkte architect Francine Houben aan het ontwerp voor de verbouwing van Museum Boijmans van Beuningen. Nu de uitvoering in zicht komt, noemt ze het zonder twijfel het meest complexe project uit haar loopbaan. Niet vanwege de schaal, maar door de eindeloze eisen, belangen, monumentenregels en logistieke hoofdbrekens die het met zich meebracht.

Het iconische museum bestaat uit vier totaal verschillende gebouwen uit verschillende tijdperken. Het combineren van deze stijlen tot één logische, toegankelijke en toekomstbestendige eenheid, bleek een immense uitdaging. Toch is Houben er nog steeds volledig van overtuigd dat het eindresultaat het waard is.

Architectonisch erfgoed met moderne functies

De verbouwing raakt elk onderdeel van het museum. Zo krijgt het buitenhof een ondergrondse entree – compleet met toiletten, garderobe en museumwinkel – geïnspireerd op andere grote musea in binnen- en buitenland. Deze ingreep creëert tegelijkertijd een ‘ticketvrije zone’, waar Houben droomt van een buitenbioscoop.

Binnen wordt het doolhof aan opstapjes, niveauverschillen en onlogische routes aangepakt, zonder afbreuk te doen aan de historische charme van de originele architectuur. Nieuwe verbindingsstukken zoals een transparant trappenhuis zorgen voor daglicht, oriëntatie en rust.

Een strijd tegen asbest en regeldruk

De renovatie bracht verrassingen met zich mee: enorme hoeveelheden asbest, verborgen achter charmante houten lambrisering, moesten rigoureus worden verwijderd. Tegelijk moest het karakteristieke interieur bewaard blijven, wat leidde tot technische én esthetische hoofdbrekens.

De optelsom van ambities en eisen – duurzaamheid, toegankelijkheid, veiligheid, natuurinclusiviteit én behoud van erfgoed – zorgde voor jarenlange spanningen tussen museum, gemeente en architect. De doorbraak kwam pas toen Stichting Droom en Daad €80 miljoen toezegde en de partijen dwong tot samenwerking.

Een persoonlijke missie in eigen stad

Voor Houben is het project meer dan zomaar een opdracht. Ze woont al sinds haar studietijd in Rotterdam en voelt zich verbonden met het Boijmans. Al in haar afstudeerjaar bouwde ze haar eerste gebouw om de hoek. Stoppen was voor haar dan ook geen optie, ondanks de politieke strijd en oplopende kosten.

De druk was enorm. “Als het eindresultaat niet klopt, kijkt niemand naar de wethouder of de directie. Dan kijken ze naar mij.” Toch hield ze vast aan haar visie – ook als dat betekende dat een nieuwe tentoonstellingsvleugel sneuvelde of bestaande elementen, zoals de hoofdingang, volledig herzien moesten worden.

Een museum met licht, zicht en verbinding

Een belangrijk thema in haar ontwerp is licht. Daglicht speelt van oudsher een rol in Boijmans en wordt nu opnieuw een centrale kwaliteit. Door slimme ingrepen, zoals de ‘Verbinder’ tussen twee vleugels, ontstaat er letterlijk en figuurlijk meer ruimte.

Daarnaast komt er een gratis toegankelijke ruimte voor jong talent en worden logistieke knelpunten – zoals het laden van kunstwerken – opgelost via een nieuw ondergronds laadstation, bovenop een nieuw aan te leggen tuin.

Een lange traditie van schenkingen en betrokkenheid

De renovatie van Boijmans is niet alleen een technisch en cultureel, maar ook een financieel huzarenstuk. De gemeente investeert €359,2 miljoen – de grootste publieke bijdrage in de geschiedenis van het museum. Toch is het vooral dankzij particuliere giften dat het museum kon uitgroeien tot wat het nu is.

Van de schenking van Boijmans’ kunstcollectie in 1847 tot de recente steun van de familie Van der Vorm: het Boijmans kent een lange traditie van private betrokkenheid. De huidige renovatie is daar opnieuw een krachtig voorbeeld van.

Bron: fd.nl