Ruimte voor 1 miljoen woningen? Nederland puzzelt door

Nieuwbouw in Nederland vraagt om creatief denken

Een miljoen nieuwe woningen in een land waar ruimte al jaren onderwerp van debat is. Toch ligt dat nu precies op tafel. Met de presentatie van de ontwerp-Nota Ruimte zoekt het demissionaire kabinet naar concrete plekken waar gebouwd kan worden. Want met een snelgroeiende bevolking en een fors woningtekort is de vraag al lang niet meer óf er gebouwd moet worden, maar waar nog plek is op dat ‘hele kleine stukje aarde’.

De puzzel is niet eenvoudig. Nederland telt 8,2 miljoen woningen op 4,2 miljoen hectare grond, waarvan bijna de helft wordt ingenomen door landbouw. En in dat landschap moeten nu honderdduizenden huizen bij. De ruimte is schaars, de belangen talrijk.

Van weiland tot woonwijk: hoe snel is snel bouwen?

Op papier lijkt het simpel: een straatje erbij, een weiland omvormen tot woonwijk, of wat lege kantoren verbouwen. Maar in de praktijk blijkt snel bouwen in Nederland zelden realistisch. De regels zijn strikt, de procedures traag en infrastructuur ontbreekt vaak nog.

Zelfs op zogeheten uitleglocaties – aan de randen van steden – ben je al snel tien jaar verder voordat de eerste sleutels worden overhandigd. Wegen, waterleidingen, ov-verbindingen en voorzieningen als scholen of huisartsenpraktijken moeten immers nog worden aangelegd.

Politiek droomt weer van nieuwe steden

De politieke creativiteit wordt ondertussen flink aangeboord. Van Tata-stad tot IJstad, van woontorens op het Mediapark tot complete steden in Zeeland: partijen als D66, PVV en Volt schuiven allerlei opvallende locaties naar voren.

D66 gaat het verst met het voorstel voor de bouw van tien nieuwe steden. Volgens Kamerlid Hans Vijlbrief is het tijd om groots te durven denken. Nieuwe steden moeten volgens hem niet zomaar woningclusters worden, maar complete leefomgevingen met groen, voorzieningen en verbindingen. Toch blijft er scepsis bij experts, die wijzen op de complexiteit van het bouwen van een stad ‘from scratch’.

Meer halen uit bestaande woningvoorraad

Rijksbouwmeester Francesco Veenstra pleit juist voor een andere benadering: benut de bestaande ruimte beter. Denk aan het herbestemmen van leegstaande panden of het verhogen van de woningdichtheid in steden.

Nederlandse steden zijn relatief dunbevolkt. In Den Haag wonen zo’n 7.000 mensen per km², terwijl dat in Parijs ruim 20.000 is. Door slimmer te bouwen binnen bestaande stedelijke contouren, ontstaan ook schaalvoordelen op het gebied van voorzieningen en infrastructuur.

Regionale spreiding en verstedelijkingsstrategieën

In de Nota Ruimte wordt ook gekeken naar verstedelijking buiten de Randstad. Regio’s als Groningen-Assen, Twente, Zuid-Limburg en de stedendriehoek (Apeldoorn, Deventer, Zutphen) worden genoemd als groeigebieden. Hier is al sprake van sterke economische ecosystemen, en ruimte om te bouwen is er nog wel.

Toch blijft de ‘Bandstad’ – de stedelijke strook rond de Randstad – het zwaartepunt van de uitbreiding. Steden in deze gordel groeien al gestaag, en het kabinet wil die trend benutten met samenhangende uitbreidingsplannen. Maar: het is nadrukkelijk niet de bedoeling dat deze steden letterlijk aan elkaar groeien.

Van krimpregio tot Vinex-revival

Ook in krimpregio’s als Friesland, de Achterhoek en de Kop van Noord-Holland zullen nieuwe woningen verrijzen. Hier gaat het vooral om het versterken van lokale leefbaarheid en het vasthouden van jongeren. Een straatje of wijkje erbij kan daar juist wél veel verschil maken.

Wat opvalt: voor het eerst sinds de Vinex-plannen uit de jaren ‘90 lijkt het Rijk weer een actieve rol te pakken in de ruimtelijke ordening. Volgens velen is dat hard nodig. Of zoals D66’er Vijlbrief het zegt: “Het lijkt wel alsof Nederland verleerd is om groot te denken. Hoe mooi zou het zijn als de overheid het voortouw neemt met zo’n ambitieus plan?”

Bron: fd.nl