Kantoor op een afvalberg? De Vouw doet het al jaren

Innovatieve fundering houdt gebouw De Vouw letterlijk in balans

Een kantoor bouwen op een oude vuilstort zonder heipalen? Het klinkt als een recept voor scheve vloeren en dichtvallende deuren, maar in Assendelft bewijst gebouw De Vouw al twintig jaar het tegendeel. Het pand van 4.000 m², ontworpen als hoofdkwartier van NV Afvalzorg, rust op een voormalige afvalheuvel – en beweegt keurig mee met de ondergrond.

Het geheim? Een verstelbare fundering die af en toe wordt bijgesteld. Inmiddels is het gebouw toe aan zijn derde opvijzelbeurt. Twee monteurs duiken dan de parkeerkelder in, plaatsen hydraulische vijzels onder stalen balken en tillen de constructie millimeter voor millimeter omhoog. “Je tilt het gebouw letterlijk op”, zegt Anne van der Sluis van Van Rossum Raadgevende Ingenieurs.

Elke zetting in kaart voor minimale correctie

Gemiddeld zakt het gebouw zo’n twee centimeter per jaar. Maar pas als er meer dan vijf millimeter verschil zit tussen kolommen, komt er actie. Ongelijkmatige verzakking is immers het echte probleem. Dankzij jaarlijkse metingen weten de ingenieurs precies waar en hoeveel bijgesteld moet worden. Dit jaar ging het om een minimale correctie: een klus die in één dag werd geklaard.

Met deze aanpak kan het gebouw nog jaren vooruit. De fundering is ontworpen om tot twintig centimeter zakking op te vangen, waarvan vijf centimeter met opkrikken te compenseren is. Als de ondergrond zich gedraagt zoals verwacht, kan De Vouw nog een eeuw blijven staan.

Bouwen zonder heipalen op instabiele grond

Bij de start van het project, begin jaren 2000, stond NV Afvalzorg voor een interessante uitdaging: bouwen op een niet-heidbare afvalberg, verpakt in geotextiel om lekkage van vervuilde stoffen te voorkomen. Heien was geen optie. Dus werd drie meter afval verwijderd – precies gelijk aan het gewicht van het gebouw – zodat de belasting op de bodem gelijk bleef.

Daar bovenop kwam een betonnen plaat van dertig centimeter dikte, waarop V-vormige kolommen het gebouw dragen. Al bij het ontwerp werden stalen H-profielen toegevoegd zodat de hydraulische vijzels er in de toekomst eenvoudig onder geplaatst konden worden. Inmiddels is het opvijzelen bijna routine: wat eerst drie dagen kostte, is nu in één werkdag gepiept.

Flexibel bouwen vraagt om slim ontwerpen

Om de onvermijdelijke bewegingen van de fundering op te vangen, is het gebouw flexibel ontworpen. Geen gemetselde gevels, maar glas dat los is bevestigd. Geen massieve betonnen vloeren, maar slanke staalplaat-betonvloeren. Deze elementen kunnen lichte vervormingen zonder schade opvangen.

Aanvankelijk leidde elk klemmend deurtje of lekkend toilet tot onrust, maar inmiddels zijn gebruikers én bouwers gewend aan hun dynamische onderkomen. En het idee van een nastelbare fundering is niet beperkt gebleven tot De Vouw: in Amsterdam paste Van der Sluis het principe ook toe bij een tijdelijke achtbaan bovenop eeuwenoude graven in een kerk.

Duurzaam alternatief met minder CO₂-uitstoot

Behalve technisch slim, is de verstelbare fundering ook duurzaam. Geen heipalen betekent minder CO₂-uitstoot en lagere bouwkosten. Vooral op locaties met slappe grond of tijdelijke functies kan dit systeem uitkomst bieden. Toch blijft het voor velen nog een psychologische drempel: het idee van een gebouw dat ‘beweegt’ voelt onwennig.

Toch laat De Vouw zien dat het niet alleen kán, maar ook jarenlang probleemloos werkt. Het pand draait bovendien op zelf geproduceerd stortgas en draagt zo verder bij aan de circulaire ambities van NV Afvalzorg. Een project dat ooit begon als experiment, blijkt inmiddels een blauwdruk voor bouwen op ongewone locaties.

Bron: cobouw.nl