Hypotheekrenteaftrek schrappen pakt voor starters verkeerd uit

Fiscale maatregelen raken juist de verkeerde groep

Het idee klinkt logisch: schaf de hypotheekrenteaftrek af en de woningmarkt wordt eerlijker. Maar volgens econoom Coen Teulings pakt deze maatregel in de praktijk heel anders uit. Starters – zeker degenen zonder eigen vermogen of rijke ouders – worden er niet mee geholpen, integendeel.

In plaats van de markt toegankelijker te maken, wordt de drempel voor starters met weinig financiële armslag juist verhoogd. Want wie geen aftrek meer krijgt, kan minder lenen. De koopwoning wordt daarmee een privilege voor mensen die hun aankoop grotendeels uit eigen zak kunnen betalen.

Verhogen belasting op koophuizen als alternatief

Teulings pleit daarom voor een subtielere oplossing: verhoog de belasting op koopwoningen iets, zodat ook huiseigenaren zonder hypotheek bijdragen. Tegelijk zou de overdrachtsbelasting juist moeten verdwijnen.

Op die manier ontstaat ruimte om de huur- en koopmarkt fiscaal gelijkwaardiger te behandelen. Zo voorkom je dat het eigen huis een belastingvrije spaarpot blijft voor wie al binnen is, terwijl starters in de kou staan.

Beleggers blijven hard nodig op de huurmarkt

Ook de trend van beleggers die massaal hun huurwoningen verkopen door strengere belastingregels en zelfbewoningsplichten, ziet Teulings als zorgelijk. Die maatregelen lijken sympathiek, maar zetten huurders ongewild op achterstand.

De huurmarkt functioneert alleen als er voldoende aanbod is, en dat vraagt om beleggers die willen investeren. Woningcorporaties kunnen die rol nauwelijks meer vervullen door hun beperkte ruimte voor huurverhoging. Als ook commerciële verhuurders verdwijnen, droogt het huuraanbod op.

Langetermijnbeleid essentieel voor woningbouw

Nieuwbouw is geen snel antwoord op de woningcrisis. Van plan tot oplevering verstrijken vaak tien jaar. We moeten het dus voorlopig doen met de bestaande woningvoorraad.

Dat betekent dat er beleid nodig is dat investeringen in woningen op de lange termijn aantrekkelijk houdt, zowel voor bewoners als beleggers. Een stabiel fiscaal klimaat is cruciaal, want onzekerheid schrikt af.

Verstorende effecten van fiscale ongelijkheid

De huidige belastingregels vergroten de kloof tussen huur en koop. Zo betalen eigenwoningbezitters vaak nauwelijks belasting op hun vermogen, terwijl verhuurders tot vijftien keer zoveel kwijt zijn aan belasting.

Zij proberen die kosten door te rekenen aan huurders, wat huren extra duur maakt. Tegelijk blijven veel oudere woningeigenaren ‘scheefwonen’ omdat verhuizen fiscaal onaantrekkelijk is, mede door de overdrachtsbelasting en vermogensheffing.

Verstorende retoriek rond zelfbewoningsplicht

De populaire zelfbewoningsplicht – bedoeld om beleggers te weren – lijkt huurders te beschermen, maar sluit ze in de praktijk juist uit. Minder beleggers betekent minder huurwoningen. Daardoor worden huurders indirect gedwongen om te kopen, iets wat lang niet iedereen financieel kan.

Het argument dat beleggers de huizenprijzen opdrijven klopt, erkent Teulings. Maar de oplossing mag niet zijn om huurders van de markt te duwen, alleen zodat kopers het iets makkelijker krijgen. Dat lost niets op, het verschuift alleen het probleem.

Gelijke behandeling bevordert doorstroming

De oplossing ligt volgens Teulings in het fiscaal gelijktrekken van huur- en koopwoningen, het behouden van de hypotheekrenteaftrek voor starters, en het schrappen van de overdrachtsbelasting.

Wie zijn woning (deels) heeft afgelost en geen verhuizing overweegt, hoeft dan niet langer te profiteren van een oneerlijke belastingvoorsprong. Dat kan de doorstroming bevorderen, en meer ruimte maken voor nieuwe huishoudens.

Bron: nrc.nl