Frank Gehry gaf steden opnieuw vorm met zijn architectuur

Met zijn iconische stijl en sculpturale ontwerpen heeft Frank Gehry een blijvende stempel gedrukt op de wereldwijde architectuur. De Canadese-Amerikaanse architect overleed op 96-jarige leeftijd, maar zijn invloed reikt veel verder dan zijn gebouwen: hij liet zien dat architectuur een katalysator kan zijn voor stedelijke vernieuwing en economische heropleving.

Architectuur als motor voor stedelijke heropleving

Gehry werd wereldwijd bekend met het Guggenheim Museum in Bilbao. In de jaren negentig verkeerde de stad in zwaar weer, maar het glinsterende museum van titanium bracht niet alleen cultuur, maar ook een nieuw economisch elan. Het ‘Bilbao-effect’ werd een begrip: architectuur die méér doet dan alleen mooi zijn — het kan een hele regio transformeren.

Ook de Walt Disney Concert Hall in Los Angeles werd ingezet als instrument om het stadscentrum nieuw leven in te blazen. Ondanks een moeizaam bouwproces van vijftien jaar, werd het gebouw in 2003 vol lof ontvangen. Gehry’s ontwerpen werden daarmee steeds vaker gekoppeld aan placemaking, het verbeteren van de openbare ruimte en het stimuleren van sociaal-economische ontwikkeling.

Een stijl die de rechte hoek doorbrak

Waar anderen vasthielden aan symmetrie en rechte lijnen, gooide Gehry het roer radicaal om. Zijn gebouwen bestaan uit golvende volumes, scheve vlakken en verrassende materialen als multiplex, golfplaat en gaas. Zijn eigen woning in Santa Monica was begin jaren tachtig al een voorbode van die stijl: een mix van onorthodoxe materialen en vormen die de traditionele woningbouw tartte.

Gehry’s werk laveerde tussen stromingen als het deconstructivisme en postmodernisme, zonder zich daaraan te conformeren. Hij bracht vernieuwing door gebouwen te benaderen als sculpturen. Geen detail was te klein, geen vorm te gek.

Van maquette tot icoon

Opvallend genoeg bleef Gehry altijd trouw aan het ambacht. In zijn studio in Los Angeles werkten teams met papier, karton en maquetteschuim. De computer hielp weliswaar bij het ontwerpen, maar het fysieke model bleef het uitgangspunt. En als het ontwerp niet beviel, kon Gehry zelf in woede een maquette uit elkaar slaan — niet uit arrogantie, maar uit passie voor perfectie.

Een stijl met een keerzijde

Zijn werk werd steeds meer gevraagd voor prestigieuze culturele projecten. Maar met de wereldwijde bekendheid kwam ook kritiek: Gehry’s stijl werd herkenbaar, soms zelfs voorspelbaar. Het hotel voor wijnhuis Marqués de Riscal in Rioja werd bijvoorbeeld omschreven als een verzameling dozen met glinsterende metalen linten. En ook zijn bijdrage aan het Millennium Park in Chicago leverde gemengde reacties op.

Toch wist hij met zijn Fondation Louis Vuitton in Parijs nog eenmaal de aandacht te trekken. Voor de een een meesterwerk met glazen ‘zeilen’, voor de ander een te opzichtig sluitstuk van een carrière die ooit begon met lef en rebellie.

Een blijvende erfenis in stedelijk ontwerp

Ondanks de controverse over sommige latere werken blijft Gehry’s betekenis voor de architectuur enorm. Hij toonde de wereld dat gebouwen niet slechts functioneel hoeven te zijn, maar ook emotie, identiteit en vernieuwing kunnen uitdragen. Zijn bijdrage aan stedelijke ontwikkeling en zijn vermogen om architectuur als middel voor verandering in te zetten, maken hem tot een blijvende inspiratiebron.

Bron: nrc.nl