COA ziet kosten voor asielopvang opnieuw fors stijgen

Kosten COA stijgen opnieuw fors

De kosten voor de Nederlandse asielopvang zijn vorig jaar flink opgelopen. In totaal gaf het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in 2023 maar liefst €3,5 miljard uit, een stijging van bijna €800 miljoen ten opzichte van het jaar ervoor. Het tekort aan reguliere opvanglocaties dwong de organisatie wederom uit te wijken naar duurdere noodoplossingen zoals hotels en schepen.

Die tijdelijke voorzieningen drukken zwaar op de begroting. De gemiddelde kosten voor een plek in de noodopvang bedroegen in 2023 zo’n €67.400 per persoon, met uitschieters tot boven de €90.000 als het om hotels ging. Ter vergelijking: reguliere opvang kostte gemiddeld de helft daarvan.

Statushouders blokkeren doorstroom

Een van de grote knelpunten blijft de uitstroom van statushouders – mensen met een verblijfsvergunning – die eigenlijk door zouden moeten stromen naar een woning. Eind vorig jaar verbleven er nog altijd ruim 18.000 statushouders in de COA-opvang, wat neerkomt op een kwart van het totaal aantal bewoners.

Doordat deze plekken bezet blijven, ontstaat er geen ruimte voor nieuwe asielzoekers. En dat terwijl procedures steeds langer duren, mede door achterstanden bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Het COA maakt zich hierover grote zorgen, zeker nu het demissionaire kabinet overweegt om de voorrangsregeling voor statushouders bij woningtoewijzing te schrappen.

Dure huur en structurele uitdagingen

De torenhoge uitgaven zijn voor een belangrijk deel te verklaren door de huurkosten van noodlocaties. In 2024 betaalde het COA €632 miljoen aan huur, flink meer dan de €446 miljoen van het jaar ervoor. Dat komt deels door nieuwe opvangplekken, maar ook door stijgende huurprijzen.

De organisatie heeft momenteel voor €883 miljoen aan langlopende huurverplichtingen. Structurele, langdurige opvangplekken zouden deze kosten kunnen beperken, maar daarvoor is stabiele financiering nodig. Het COA ziet in de veelbesproken Spreidingswet – die opvanglocaties over het hele land verdeelt – een mogelijke oplossing om meer grip op de situatie te krijgen.

Aanbestedingen onder druk

Een andere financiële molensteen is het toenemend aantal onrechtmatige uitgaven. In 2024 ging het om €655 miljoen aan betalingen die niet volgens de regels zijn aanbesteed – bijna het dubbele van een jaar eerder. De druk om snel nieuwe locaties te openen laat weinig ruimte voor zorgvuldige aanbestedingen, aldus het COA.

Bovendien wordt de organisatie steeds vaker juridisch uitgedaagd door leveranciers die het niet eens zijn met gunningen. Die trend lijkt te worden versterkt door de steeds grotere bedragen die met de contracten gemoeid zijn. Het COA noemt het inmiddels een ‘piek’ in onrechtmatigheden, al spreekt het zelf liever van een onvermijdelijke uitkomst van de hoge werkdruk.

Asielopvang als winstmodel

De snelgroeiende markt rondom asielopvang blijkt ook lucratief voor ondernemers. Het FD onthulde recent dat een hotelbemiddelaar in drie jaar tijd minstens €44 miljoen verdiende aan het regelen van overnachtingen voor het COA. Dat bedrijf had slechts twee werknemers, maar beheerde honderden miljoenen aan belastinggeld – tot frustratie van politici in Den Haag.

Het COA erkent dat het eerder te afhankelijk was van externe partijen vanwege gebrek aan kennis en personeel. Onder druk van voormalig staatssecretaris Marjolein Faber werd de samenwerking met tussenpersonen teruggeschroefd. Opvallend genoeg is het aantal COA-medewerkers in 2023 juist toegenomen, van 6845 naar 8165.

Bron: fd.nl