Branche in actie tegen stikstofplannen Wiersma

Deadline schuift op, zorgen nemen toe

Het plan van landbouwminister Femke Wiersma (BBB) om de bestaande stikstofdoelen te schrappen, leidt tot flinke onrust onder bouw-, natuur- en boerenorganisaties. Volgens haar voorstel moeten de harde doelen voor 2030 van tafel en wordt 2035 het nieuwe richtjaar. De reden? De huidige doelen zijn volgens de demissionaire minister onhaalbaar. Maar in plaats van opluchting zorgt het wetsvoorstel juist voor grote bezorgdheid.

In tientallen reacties op de internetconsultatie uitten diverse brancheverenigingen hun zorgen. Niet alleen vrezen ze dat de vergunningverlening nog verder vastloopt, ook de natuur zou er juist verder op achteruit kunnen gaan. Dat terwijl de stikstofreductie volgens het RIVM nog maar op 28 procent zit – een resultaat van jaren werk.

Wettelijke kaders verdwijnen, vage plannen komen ervoor terug

In plaats van concrete doelen wil Wiersma nu een nieuw programma binnen de Omgevingswet opnemen. Dit moet zich richten op een “aanzienlijke emissiereductie”, waarbij per sector verschillende doelen gelden. De industrie en mobiliteit (waar ook de bouw onder valt) moeten tegen 2035 de uitstoot halveren. De landbouw krijgt iets meer ruimte, met een doelstelling van 42 procent minder uitstoot.

Volgens critici biedt dit nieuwe systeem weinig houvast. Ondernemers zouden weliswaar beter kunnen sturen op hun eigen uitstoot, maar de stikstofbelasting op natuurgebieden wordt uit het oog verloren. En dat is juist het pijnpunt bij vergunningverlening voor bouwprojecten.

Brancheorganisaties: dit is niet het juiste moment

Een aantal invloedrijke organisaties – waaronder Bouwend Nederland, Netbeheer Nederland en Techniek Nederland – ziet in de plannen een verkeerd signaal. Ze pleiten ervoor het voorstel in te trekken. Volgens hen is de tijd nog niet rijp om de kritische depositiewaarde (KDW) los te laten. Zolang er geen goed uitgewerkt alternatief is, blijft het risico bestaan dat de stikstofproblematiek juridische blokkades blijft opleveren.

Daarnaast klinkt kritiek op de manier waarop het voorstel tot stand komt. Er is geen inhoudelijke toetsing geweest door de Raad van State en belangrijke betrokken partijen zijn niet geconsulteerd. Ook het parlement wordt buitenspel gezet, doordat de doelen worden verwerkt in een programma in plaats van wetgeving.

Verdeeldheid binnen sectoren en tussen organisaties

Hoewel sommige partijen binnen de landbouw zich gesteund voelen door het verdwijnen van de stikstofdoelen, heerst er geen eenduidige vreugde. Meerdere landbouworganisaties willen wél dat de nieuwe emissiedoelen wettelijk worden vastgelegd. Zonder die verankering vrezen ze juridische procedures bij de vergunningverlening.

Ook binnen de bouw- en woningsector klinkt verdeeldheid. Koepelorganisatie Aedes ziet het wetsvoorstel liever ingetrokken worden vanwege mogelijke vertraging in de woningbouw. Neprom, de vereniging van projectontwikkelaars, wil het voorstel juist verder uitgewerkt zien – maar dan wel met meer juridische duidelijkheid.

Nieuwe uitzondering voor projecten die stikstof reduceren

Opvallend is dat Wiersma kort na het oorspronkelijke voorstel nog een tweede consultatieronde aankondigde. Hierin wil ze projecten die 30 procent of meer stikstof reduceren, vrijstellen van de vergunningsplicht. Dit zou vooral helpen bij woningbouwprojecten die bijdragen aan de energietransitie, zoals het afkoppelen van aardgas of de elektrificatie van het OV.

Volgens Wiersma is het onlogisch dat juist de projecten die de uitstoot verminderen nu vastlopen in de vergunningen. Toch is ook deze aanpak nog niet juridisch onderbouwd. En dat is precies waar de pijn zit in het hele stikstofdossier.

Europees recht en rechtszaken dwingen tot actie

Ondertussen loopt er ook nog een hoger beroep van de Staat tegen een eerdere uitspraak in een stikstofzaak die Greenpeace aanspande. De rechter oordeelde begin dit jaar dat de overheid onrechtmatig handelde door de doelen niet te halen. De doelen voor 2030 en 2035 zijn volgens die uitspraak geen vrijblijvend advies, maar “de absolute ondergrens” zoals vastgelegd in Europese regels.

Met deze uitspraak in de hand wordt het politieke spel ingewikkeld. Hoe ver kan een minister gaan in het versoepelen van regels, als de rechter eerder het tegendeel oordeelde? De juridische en maatschappelijke druk lijkt voorlopig nog niet van het stikstofdossier af te wijken.

Bron: cobouw.nl