Nieuwe Regiewet vergroot woningnood in sociale huursector

Regiewet volkshuisvesting zet druk op regio’s

De onlangs aangenomen Wet versterking regie volkshuisvesting moet gemeenten stimuleren tot nieuwbouw in verschillende woningcategorieën. In de praktijk levert de wet echter vooral verwarring op. Er zijn geen duidelijke instructies, maar wel percentages waar gemeenten aan moeten voldoen. Dat leidt tot een overdaad aan overleg en weinig daadwerkelijke woningbouw.

Een wrang gevolg van de wet is dat gemeenten met veel sociale huur juist worden ontmoedigd om nog meer betaalbare woningen te bouwen. Zo dreigen plekken als Enschede, Helmond, Nijmegen en Zaanstad hun aanbod voor lagere inkomens te zien krimpen – terwijl de vraag daar juist hoog is.

Sociale huur onder druk door bouwverdeling

In plaats van een generieke ondergrens voor sociale huur legt de wet druk op regionale verdeling. Gemeenten met weinig sociale huur moeten bijbouwen, gemeenten met al veel sociale huur krijgen de opdracht om juist voor midden- en hogere inkomens te bouwen. Daarmee wordt het tekort aan betaalbare huur niet opgelost, maar verschoven.

De sociale huursector raakt zo verder uit balans. Juist in de grotere steden en groeigemeenten, waar de behoefte aan betaalbare woningen het grootst is, wordt de ruimte om deze te bouwen beperkt. Dit raakt mensen met beroepen die essentieel zijn voor de samenleving, maar niet voldoende verdienen voor de vrije sector.

Wachttijden stijgen, woningvoorraad krimpt

De wet houdt geen rekening met sloop, verkoop of liberalisatie van bestaande sociale huurwoningen. Veel van de nieuwbouw zal slechts bestaande voorraad vervangen. Netto groeit de sociale woningvoorraad dus nauwelijks, terwijl het aantal woningzoekenden blijft toenemen.

Momenteel heeft ruim 40% van de huishoudens recht op een sociale huurwoning, maar slechts 26% van de woningvoorraad valt in dit segment. De wachttijden lopen op, en voor steeds meer jongeren en starters is een woning simpelweg onbetaalbaar geworden.

De rol van statushouders als bliksemafleider

De wet bevat ook een omstreden bepaling: gemeenten mogen statushouders geen voorrang meer geven op sociale huurwoningen. Ook niet als zij dreigen dakloos te raken. Dit element lost geen enkel woonprobleem op, maar creëert wél maatschappelijke verdeeldheid.

Volgens de Woonbond en diverse politieke partijen wordt hier bewust een groep mensen als zondebok aangewezen, terwijl het echte probleem ligt bij het structurele tekort aan betaalbare woningen en het gebrek aan politieke regie.

Alternatief: duidelijke instructie en realistische verdeling

Woonbond, gemeenten, provincies en woningcorporaties pleiten voor een eenvoudiger alternatief. Eén centrale instructie zou voldoende zijn: bouw minimaal 30% sociaal, en laat twee derde van het aanbod binnen het betaalbare en middensegment vallen. Zo krijgen gemeenten de ruimte om lokaal passend te bouwen, in plaats van op regionaal niveau eindeloos te onderhandelen.

Toch koos de Kamer voor de ingewikkelde en volgens critici verdeel-en-heers-achtige aanpak van de Regiewet. Hopelijk laat de Eerste Kamer het er niet bij zitten en komt er na de verkiezingen een nieuwe wet die de volkshuisvesting wél centraal stelt.

Bron: nrc.nl