Leegstand in Japan biedt kansen voor herontwikkeling en creatief wonen

Leegstand op het platteland als kans voor herontwikkeling

In Nederland is een woning vinden soms net zo lastig als een parkeerplek op zaterdagmiddag. Maar aan de andere kant van de wereld, in Japan, speelt een opvallend ander probleem: het land kampt met een overschot aan woningen. Meer dan negen miljoen huizen staan er leeg, vooral op het platteland. De oorzaak? Een combinatie van vergrijzing, lage geboortecijfers en jongeren die massaal naar grote steden zoals Tokio trekken.

Architect en vastgoedondernemer Kota Akahane ziet die leegstand echter niet als een ramp, maar als een kans. In zijn geboortedorp Tatsuno, genesteld tussen de Japanse Alpen, keerde hij terug om verlaten panden nieuw leven in te blazen. En met succes: een handjevol leegstaande huizen veranderde hij in koffiezaakjes, kledingwinkels en zelfs een pizzeria. Zijn aanpak laat zien dat lokale creativiteit het verschil kan maken, zelfs in een slinkende gemeenschap.

De kracht van goedkope meters en creatieve ondernemers

Wat Akahane’s aanpak zo bijzonder maakt, is niet alleen zijn inzet, maar ook het financiële plaatje. Waar een bedrijf starten in Tokio miljoenen yen kost, kunnen jonge ondernemers in Tatsuno al met een paar duizend euro beginnen. Dat trekt met name creatievelingen aan, zoals designers en architecten die sinds de pandemie flexibel werken en de rust van het platteland verkiezen boven de hectiek van de stad.

De gemeente helpt mee, met bijeenkomsten, subsidieregelingen en netwerken die partijen samenbrengen. Toch is het geen makkelijke opgave. Erfgenamen houden vaak liever vast aan een huis uit emotionele overwegingen dan dat ze het willen verkopen of verhuren. De leegstand heeft dus net zo goed een sociale als een economische kant.

Wonen voor een prikkie, mits je weet waar te zoeken

Veel gemeenten proberen ondertussen leegstaande woningen via zogenoemde akiya-banken onder de aandacht te brengen. Daar vind je huizen die soms zo goedkoop zijn als een tweedehands auto – en in sommige gevallen zelfs gratis. Maar het aanbod komt langzaam op gang, vooral omdat eigenaren terughoudend zijn. Wie via een makelaar aanbiedt, weet tenslotte niet wie er komt wonen, en in kleine gemeenschappen kan dat gevoelig liggen.

Toch groeit de belangstelling. In 2020 bestond meer dan een derde van de Japanse vastgoedtransacties uit buitenlandse investeerders. Al blijft de focus vooral op stedelijke gebieden liggen. Op het platteland is het Akahane die de kar trekt, met zijn eigen netwerk van huurders en een goed oog voor potentieel.

Van verval naar vernieuwing, stap voor stap

Om het tij te keren werd in 2015 de zogeheten Akiya-wet ingevoerd, die gemeenten meer macht geeft om langdurige leegstand aan te pakken. Sindsdien mogen inspecteurs bijvoorbeeld zonder toestemming een woning betreden voor controle. Herzieningen in 2023 maken het bovendien mogelijk om belastingvoordelen te schrappen bij nalatig onderhoud, om hergebruik van panden aan te moedigen.

In de praktijk blijkt handhaving lastig. Veel eigenaren reageren niet, of overlijden voordat er iets is geregeld. De lokale overheden blijven daarom afhankelijk van actieve burgers als Akahane, die met eigen handen woningen opknappen én anderen enthousiast weten te maken. Tijdens doe-het-zelf-dagen, waar succesvolle renovatievoorbeelden worden gedeeld, loopt het storm.

Nieuwe generatie durft te investeren in vergeten dorpen

Tussen de opgeknapte huizen en winterse straten van Tatsuno duikt ook een jonge politicus op: Kouyou Honda, een muzikant die zijn huis voor slechts 3.000 euro kocht en nu vanuit zijn woonkamer beleid maakt. Samen met Akahane zet hij zich in voor een gemeenschap waarin oude en nieuwe bewoners dichter bij elkaar komen.

En zo ontstaat, stap voor stap, een nieuw type dorpsleven. Niet op basis van nostalgie, maar juist met oog voor vernieuwing. De rust, ruimte en lage kosten maken deze plekken aantrekkelijk voor een groeiende groep mensen die anders wil wonen, werken en leven.

Bron: nrc.nl