Niet méér bouwen, maar slimmer: btw als bouwgrondbespaarder

Woningtekort vraagt om ander belastingdenken

Het woningtekort in Nederland blijft een hardnekkig probleem. Toch grijpt de overheid telkens terug op bekende recepten zoals doorstroombevordering en subsidies. Maar volgens economen Tycho en Milan van Denderen is het tijd voor een andere benadering. Want wat als niet méér bouwen, maar anders bouwen de sleutel is?

Een progressieve btw op nieuwbouwwoningen kan precies dát verschil maken. Geen extra regels of ingewikkelde subsidies, maar een eenvoudige financiële prikkel die bouwgrond efficiënter laat benutten en tegelijkertijd de marktwerking intact laat.

Waarom groot bouwen te aantrekkelijk blijft

Ontwikkelaars bouwen bij voorkeur duurdere en grotere woningen. Logisch: die leveren simpelweg meer op. Goedkopere woningen, waar de grootste behoefte ligt, blijven daardoor achter. De overheid hoopt dit te compenseren via doorstroom – als mensen verhuizen naar duurder, komt er betaalbaars vrij.

Maar deze strategie piept en kraakt. Want grote woningen nemen veel ruimte in beslag en ruimte is in Nederland extreem schaars. Door het geringe aanbod aan bouwlocaties is bouwen voor doorstroom alléén effectief als er veel nieuwe grond beschikbaar komt. En dát ligt politiek en maatschappelijk gevoelig.

Bouwgrond slim benutten via fiscaliteit

Daarom moet de prikkel om efficiënter met bouwgrond om te gaan van binnenuit komen. En dat kan met een progressieve btw op nieuwbouwwoningen. Nu is het btw-tarief een vaste 21%, of het nu een startersappartement van €200.000 of een villa van €5 miljoen betreft. Een glijdende schaal, waarbij het btw-tarief stijgt naarmate de woningprijs hoger is, maakt klein bouwen relatief aantrekkelijker.

Op locaties waar bouwgrond duur is, ontstaat zo vanzelf een stimulans om compacter te bouwen. Terwijl in regio’s waar ruimte nog geen probleem is, grotere woningen fiscaal gezien minder nadelig zijn. Daarmee past het systeem zich automatisch aan de ruimtelijke context aan – zonder dat de overheid iedere regio apart hoeft te reguleren.

Woningbouw stimuleren zonder marktverstoring

Een belangrijk bijkomend voordeel is dat het systeem rechtvaardiger wordt. Nu drukken vaste btw-tarieven relatief zwaar op lagere inkomens. Door het tarief te koppelen aan de woningwaarde wordt die last eerlijker verdeeld. Grote vermogens dragen zo meer bij aan de belastingopbrengst, zonder dat starters of middeninkomens onevenredig worden belast.

Tegelijkertijd blijven ontwikkelaars vrij in wat ze bouwen. Het is géén verbod op grote woningen, maar een uitnodiging om de ruimte slimmer te benutten. En als kleiner bouwen op termijn de norm wordt, kan zelfs de druk op de grondprijzen afnemen – wat woningbouw in zijn geheel weer betaalbaarder maakt.

Een fiscale prikkel met ruimtelijk rendement

Is er een risico dat belastingvoordelen uiteindelijk toch weglekken richting grondprijzen of winstmarges? Zeker. Maar dat risico is veel kleiner dan bij generieke subsidies, omdat de progressieve btw specifiek één knelpunt adresseert: de schaarste aan bouwgrond.

Als deze ruimte-efficiëntie toeneemt, ontstaat er ruimte om meer te bouwen binnen dezelfde kaders. En dát is de structurele benadering die het woningtekort écht helpt verlichten – zonder nieuwe regels, zonder langdurige planprocedures, maar mét scherp fiscaal gereedschap.

Bron: fd.nl