Als de gevel brokkelt: Marseille als waarschuwing voor Europa

Achterstallig onderhoud met fatale gevolgen

Het is zeven jaar geleden dat in Marseille twee panden instortten, met acht dodelijke slachtoffers tot gevolg. Toch lijkt er weinig veranderd. In de wijk Noailles wonen mensen nog altijd in huizen waar de muren scheuren, plafonds op instorten staan en noodstutten het dak nog net overeind houden.

Bewoner William Garcia slaapt onder een plafond dat wordt ondersteund door ijzeren palen. Hij wil wel verhuizen, maar heeft geen alternatief. Zijn laconieke houding – “Als het gebouw instort, dan stort het in” – klinkt bijna normaal in een stad waar wantrouwen richting instanties diepgeworteld is.

Gebrekkige controle op de woningvoorraad

De instorting in 2018, lokaal bekend als het drama van de Rue d’Aubagne, was geen natuurramp, maar een gevolg van jarenlang wegkijken. Bewoners hadden herhaaldelijk geklaagd over de staat van de panden, maar zonder resultaat. Pas na de ramp volgde er actie, en recentelijk ook veroordelingen: drie woningeigenaren kregen celstraffen voor dood door schuld.

Marseille telt volgens officiële cijfers zo’n 40.000 ‘onwaardige woningen’. Vaak gaat het om verouderde huurwoningen of slecht onderhouden koopwoningen, waar eigenaars, gemeente én regelgeving tekortschieten. Klachtenprocedures verlopen stroperig, toezicht is gebrekkig en bewoners weten niet waar ze terecht kunnen.

Mentaliteitsverandering door schok en rechtszaken

De ramp in 2018 betekende een keerpunt. Sindsdien melden meer bewoners structurele problemen met hun woning. De gemeente opende een speciaal meldpunt, dat inmiddels duizenden meldingen per jaar ontvangt, van vochtplekken tot levensgevaarlijke constructieproblemen.

In de nasleep van de instorting werden ruim 3.000 mensen geëvacueerd. Steigers, puincontainers en dichtgetimmerde gevels bepalen sindsdien het straatbeeld. Sommige bewoners werden binnen een half uur uit hun woning gezet en belandden met hele gezinnen in tijdelijke opvang. Voor velen duurde het jaren voor ze weer een vaste woning kregen.

De sociale impact van onveilige woningen

Voor mensen als schrijfster Sharon Tulloch betekende de evacuatie het verlies van houvast. Haar redelijk ogende woning bleek alsnog structureel onveilig. Wat volgde was jarenlange huisvesting in hotels en kleine appartementen. Pas in 2023 kreeg ze een nieuw huis, maar het gevoel van thuis moest opnieuw opgebouwd worden.

Ook anderen spreken over mentale klachten, veroorzaakt door jaren van onzekerheid, krapte en tijdelijke onderkomens. En terwijl sommige panden hersteld worden, staan andere nog precies zoals ze zeven jaar geleden achtergelaten zijn – vaak afgezet met hekken en ondersteund door metalen palen.

Traag herstel ondanks urgentie

Hoewel er sinds 2018 meer aandacht is voor de slechte staat van veel woningen, verlopen herstelprojecten tergend langzaam. Bewoners wachten maanden of jaren op geplande werkzaamheden. Zelfs als er al inspecties zijn geweest en financiering is toegezegd, blijft actie uit.

Eigenaren zoals Inès, die onder haar appartement een winkel runt, zijn inmiddels gewend aan bouwstempels en stof. Ze wachten op subsidies, op goedkeuringen – en bovenal op beweging. Ook het pand waar Sharon Tulloch ooit woonde is nog altijd onaangeroerd. De zwarte pilaren houden het overeind, maar veel vertrouwen wekt het niet.

De situatie in Marseille is schrijnend, maar ook veelzeggend. Het toont hoe verwaarlozing, bureaucratie en gebrekkig toezicht kunnen uitmonden in een wooncrisis – met blijvende schade, zowel fysiek als emotioneel.

Bron: nrc.nl