Brussels huizenplan botst met nationale woningmarkt

De Europese Commissie heeft voor het eerst een gezamenlijk huizenplan gepresenteerd. Daarmee begeeft Brussel zich op een beleidsterrein dat traditioneel vooral nationaal en lokaal wordt ingevuld.

Hoewel de Commissie zich bewust lijkt van die beperkte bevoegdheden, ziet zij toch ruimte om bij te dragen aan het oplossen van de woningnood binnen de Europese Unie. Die ambitie roept direct de vraag op hoe effectief een Europees plan kan zijn in een sterk versnipperde woningmarkt.

Woningnood is een Europees probleem

Het tekort aan betaalbare en geschikte woningen is allang geen exclusief Nederlands probleem. In vrijwel alle EU-landen speelt woningnood, zij het in uiteenlopende vormen en met verschillende oorzaken.

Niet alleen tussen landen, maar ook binnen regio’s en steden lopen de omstandigheden sterk uiteen. Juist die verschillen maken het lastig om met één Europees raamwerk oplossingen te formuleren die overal werken.

Kortetermijnverhuur onder Europese loep

Een concreet thema in het huizenplan is de regulering van kortetermijnverhuur via platforms zoals Airbnb. In populaire steden verdwijnen hierdoor steeds meer woningen uit het reguliere aanbod, waardoor essentiële beroepsgroepen moeite hebben om in de buurt van hun werk te wonen.

Steden als Amsterdam, Barcelona en Lissabon hebben al eigen maatregelen genomen. De Europese Commissie wil deze lappendeken aan regels deels stroomlijnen met een voorstel voor gebieden waar sprake is van ‘woningstress’.

Zoeken naar balans bij verhuurinkomsten

Tegelijkertijd erkent Brussel dat kortetermijnverhuur in sommige landen een belangrijke inkomstenbron is geworden. Met name in landen waar pensioenvoorzieningen tekortschieten, zijn huishoudens afhankelijk van deze extra opbrengsten.

Een al te strenge Europese aanpak kan daar ongewenste sociale gevolgen hebben. Het zoeken naar een evenwicht tussen betaalbaarheid, beschikbaarheid en bestaanszekerheid maakt dit dossier politiek gevoelig.

Staatssteunregels bieden meer ruimte voor middenhuur

Minder complex lijkt de voorgestelde verruiming van de staatssteunregels. Die moet het eenvoudiger maken voor overheden om woningbouw in het middensegment te ondersteunen, vergelijkbaar met de bestaande mogelijkheden voor sociale woningbouw.

Daarmee erkent de Commissie dat de betaalbaarheidsproblemen inmiddels verder reiken dan alleen de laagste inkomensgroepen. Vooral in Nederland kan deze verruiming helpen, al bestaat de zorg dat middelen voor sociale woningbouw onder druk komen te staan.

Politieke urgentie en beperkte slagkracht

Eurocommissaris Dan Jørgensen benadrukte bij de presentatie dat het woningtekort steeds vaker een doorslaggevend thema is bij Europese verkiezingen. Volgens hem voedt het uitblijven van oplossingen de groei van extreme en antidemocratische partijen.

Die waarschuwing onderstreept de politieke urgentie van het probleem. Tegelijk blijft de rol van de Europese Commissie per definitie beperkt, omdat de daadwerkelijke instrumenten vooral op nationaal en lokaal niveau liggen.

Bron: fd.nl