Zweden zucht onder de gevolgen van de ontwikkelingen op de huizenmarkt

Niet alleen in Nederland hebben huizenkopers het moeilijk. Dat geldt ook voor andere landen in Europa. De huizenmarkt in Zweden is net als in Nederland aan het kantelen. De huizenprijzen dalen. Maar ook in dit Scandinavische land stijgt de rente. Veel Zweden hebben variabele rentes. Hierdoor merken ze deze rentestijgingen direct in hun portemonnee. Deze ontwikkeling heeft gevolgen voor de gehele Zweedse economie.

20 procent prijsdaling

De prijs voor een koopwoning in Zweden ligt in 2023 gemiddeld zo’n 15% lager dan twee jaar geleden. De daling zet nog verder door, zo voorspellen economen. In 2024 kan deze uitkomen op 20%. Vooral sinds het voorjaar van 2022 daalden de huizenprijzen hard. De oorzaak lag in de stijgende rente. De Zweedse Centrale Bank verhoogde die om de inflatie te beperken. In de twintig jaar daarvoor waren de huizenprijzen in Zweden fors gestegen. In Zweden is het gangbaar om te kiezen voor een variabele rente. Daar komt bij dat Zweedse huishoudens sowieso vaak hoge schulden hebben, vooral vanwege een koopwoning. Zelfs toen de rente in 2021 ook daar historisch laag was, koos nog geen 50% van de huizenbezitters met een hypotheek ervoor om de rente vast te zetten. Zij die dat wel deden, doen dat dan hooguit voor enkele jaren. De redenering om hiervoor te kiezen is dat een variabele rente op langere termijn vaak goedkoper is. Daar komt bij dat je in Zweden relatief hoge boetes betaalt voor het tussentijds oversluiten van een hypotheek.

Krimpende economie

De ontwikkelingen op de huizenmarkt in Zweden hebben onmiskenbaar gevolgen voor de economie. Die zal naar verwachting krimpen. Daarmee is Zweden in Europa een uitzondering. De schulden lopen op en de consumptie daalt. Daardoor gaan weer bedrijven failliet. De woonlasten zijn voor veel Zweedse huishoudens in een jaar tijd verdubbeld. Het woningbeleid van de overheid heeft mede gezorgd voor de huidige crisis. In de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw werden er massaal woningen gebouwd door de landelijke overheid. Die waren ‘voor alle Zweden’. Er golden geen inkomensgrenzen. Daardoor kun je tot op de dag van vandaag voor een prikkie een huis huren. Een tweekamerappartement in Stockholm kost aan huur rond de 800 euro. Er geldt op de Zweedse huurwoningmarkt ook geen beleid tegen scheefwonen. Wordt de huur in Nederland opgetrokken als iemand meer gaat verdienen, in Zweden gebeurt dat niet.

Huizenprijzen verdubbeld

Sinds 2012 zijn de prijzen voor koopwoningen in Zweden verdubbeld. Hierdoor wordt een huis kopen vooral voor jongeren een onmogelijke opgave. Dit is duidelijk te zien in het aantal nog bij hun ouders wonende jongeren. In 2019 woonde 15% van de 20-27-jarigen nog thuis. Anno 2023 is dat opgelopen naar zo’n 25%. Huren kan in Zweden illegaal. Een eigenaar of huurder die zelf niet in de woning woont kan zijn huis zonder veel moeite onderverhuren voor het dubbele va de gebruikelijke huurprijs. Op die manier betaalt een huurder soms 1600 euro of meer per maand voor een klein appartement.  Bedrijven klagen dat ze geen gekwalificeerd personeel kunnen aantrekken omdat de werknemers geen geschikte woonruimte kunnen vinden.

Minder nieuwbouw

Net als in Nederland waren er ook in Zweden grote plannen voor nieuwbouw. Maar ook hier speelt de hoge rente een negatieve rol. Minstens de helft van de geplande projecten is inmiddels gestopt of uitgesteld. Dit betekent dat de zo gewenste extra woningen er op korte termijn zeker niet gaan komen. Vastgoedinvesteerders haken af omdat in Zweden de huurprijzen door onderhandeling tussen verhuurder en een huurdersdelegatie tot stand komen. Een huurverhoging kan dus niet zoals in Nederland zomaar worden opgelegd. Er ontstaat nu discussie binnen de Zweedse politiek over vergaande maatregelen. Daarbij wordt gedacht aan het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek en het herinvoeren van belasting op het eigen woningbezit. Maar of dit soort maatregelen op korte termijn worden genomen is de vraag. De politieke partijen in Zweden willen hun kiezers uiteraard niet kwijtraken door het nemen van impopulaire maatregelen. Toch zal er een manier moeten worden gevonden om de huizenmarkt in Zweden weer in balans te krijgen.

Bron: Het Financieele Dagblad