Aantal woningtransformaties daalt opnieuw fors

Minder woningen uit hergebruik bedrijfspanden

Het leek zo’n logische oplossing: lege kantoren, winkels of schoolgebouwen ombouwen tot woningen. De locatie is er al, de infrastructuur ligt klaar, en ook de muren staan vaak nog overeind. Toch blijkt de praktijk weerbarstig. Volgens nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) werden er vorig jaar slechts 7.870 woningen gerealiseerd via transformatie. Dat is niet alleen ver onder de kabinetsdoelstelling van 15.000 per jaar, maar ook een daling van ruim 10 procent ten opzichte van 2023.

Het is al het vierde jaar op rij dat het aantal woningtransformaties afneemt. En daarmee raakt wat ooit het ‘laaghangende fruit’ van de woningmarkt werd genoemd, steeds moeilijker bereikbaar.

Vertraging in vergunningen en minder beleggersinteresse

Volgens CBS-econoom Frank Notten is er geen eenduidige verklaring voor de daling. Wel wijst hij op signalen dat het simpelweg steeds langer duurt voordat een transformatiewoning daadwerkelijk wordt opgeleverd. Oorzaken kunnen liggen in trage vergunningsprocedures of het aanhoudende personeelstekort in de bouwsector.

Daarnaast lijkt ook de belangstelling van beleggers af te nemen. Zij vormen traditioneel de grootste groep achter dit soort projecten, maar haken vaker af vanwege strengere regels, fiscale druk en onzekerheid over rendement. In 2024 waren particuliere beleggers goed voor 73 procent van de transformatiewoningen — nog steeds het overgrote deel, maar wel 4 procentpunt minder dan een jaar eerder.

Beschikbare kantoorruimte slinkt

Een andere remmende factor: het aantal leegstaande, geschikte panden neemt af. Hoewel er nog steeds ruim 3,1 miljoen m² kantoorruimte leegstaat — goed voor 9 procent van het totale aanbod — daalt dit percentage gestaag. In 2023 stond er nog 10,5 procent leeg.

Vooral oude kantoorpanden zijn populair om te transformeren, maar veel van de makkelijk te herontwikkelen objecten zijn inmiddels al benut. Wat overblijft, zijn panden met een minder gunstige ligging of met technische beperkingen die de ombouw ingewikkeld en duur maken. Winkelpanden, hoewel soms aantrekkelijk qua locatie, zijn juist minder in trek als transformatieproject.

Hogere verwachtingen dan de praktijk waarmaakt

Transformatie van bestaand vastgoed blijft in beleid een aantrekkelijk alternatief voor nieuwbouw. Het past bij duurzaam ruimtegebruik en is vaak sneller te realiseren dan een project vanaf de tekentafel. Maar de realiteit laat zien dat zelfs deze relatief eenvoudige route naar extra woningen steeds minder oplevert.

Of het doel van 15.000 transformatiewoningen per jaar in de toekomst wél haalbaar is, zal afhangen van betere samenwerking tussen markt en overheid, versnelling van procedures én hernieuwde interesse van beleggers. Voor nu lijken de obstakels vooral praktisch en structureel van aard.

Bron: nrc.nl