China bouwt 15 minuten-stad

De 15 minuten-stad als paradepaardje van de Chinese overheid

Terwijl Nederland plannen maakt voor nieuwe steden om het woningtekort op te lossen, laat China zien hoe dat er op grote schaal uit kan zien. In Xiong’An, een stad-in-aanbouw ten zuiden van Beijing, moet in 2035 een futuristische samenleving herrijzen met plaats voor vijf miljoen inwoners.

Alles in deze ‘15 minuten-stad’ is ontworpen om comfort, technologie en bereikbaarheid te combineren. Elektrische shuttles rijden autonoom, robots speuren leidingen af op lekkages en de lucht wordt – bij droogte – gekoeld door lantaarnpalen met ingebouwde sproeiers. En dat allemaal op loopafstand van je voordeur.

Een nieuwe stad als prestigeproject voor president Xi

Xiong’An is meer dan een stadsuitbreiding. Het is het persoonlijke prestigeproject van president Xi Jinping. Sinds 2017 is er voor ruim €107 miljard geïnvesteerd in de bouw van meer dan 5100 gebouwen, verspreid over een enorm oppervlak van bijna 56 miljoen m².

De Chinese overheid ontwikkelt én bezit de woningen zelf, om speculatie te voorkomen. Verkoop is pas toegestaan als een woning volledig is afgebouwd. Bovendien mogen alleen medewerkers van staatsbedrijven er een woning kopen, wat leidt tot een homogene bevolkingssamenstelling met vooral ambtenaren. Hun werkgever – de staat – verhuist simpelweg mee naar de nieuwe stad.

Strakke regie, weinig ruimte voor marktwerking

In tegenstelling tot eerdere projecten als Shenzhen en Pudong, waar de markt juist vrij spel kreeg en bedrijven floreerden, wordt Xiong’An strak gereguleerd. Er is cameratoezicht op elke straathoek, de overheid behoudt het recht om woningen terug te kopen, en particuliere projectontwikkelaars staan aan de zijlijn.

De bedoeling? Een modelstad waarin veiligheid, rust en leefbaarheid samengaan met digitale controle. President Xi wil dat deze aanpak, als succesvol, ook elders in China wordt uitgerold.

Voor nu zet de overheid vooral in op de vestiging van staatsbedrijven, met het idee dat private partijen vanzelf volgen zodra er voldoende voorzieningen én politieke druk zijn.

Van weiland naar woontoren: hoe bewoners ‘meeverhuizen’

De bouw van Xiong’An betekent ook dat bestaande dorpen moesten verdwijnen. Oorspronkelijke bewoners kregen geen vergoeding, maar wel een gratis appartement in de nieuwe stad. Volgens de regels krijgen huishoudens 50 m² per persoon, wat in de praktijk leidt tot riante woningen – in theorie dan.

In de praktijk blijkt dat voor veel oorspronkelijke bewoners, zoals de voormalige boer Shang, werk schaars is. Hij woont nu in een modern appartement, maar klust bij om het hoofd boven water te houden.

Makelaar Yang, die via sociale media potentiële kopers rondleidt, maakt zich echter weinig zorgen. “Zodra de universiteiten af zijn, komen de studenten. Dan stroomt het hier vanzelf vol,” voorspelt hij, wijzend op een bouwput waar straks vijftien universiteiten verrijzen.

De 15 minuten-stad tussen droom en dystopie

Het idee van een stad waar alles binnen vijftien minuten bereikbaar is, spreekt ook in Europa tot de verbeelding. Toch laat Xiong’An zien dat er meerdere kanten aan dit verhaal zitten. De slimme technologie en duurzame voorzieningen zijn indrukwekkend, maar staan tegenover een strak gereguleerde samenleving waarin vrijheid van keuze beperkt is.

Terwijl Den Haag voorzichtig flirt met het bouwen van nieuwe steden, blijft de vraag: welk model willen we volgen? De 15 minuten-stad heeft potentie, maar het Chinese voorbeeld toont dat gemak soms een prijs heeft die verder gaat dan geld.

Bron: fd.nl