De bouw verdient weer goed, maar volgens de sector kan het nog veel beter

Bouwomzet stijgt, maar zorgen blijven

Na een aantal uitdagende jaren lijkt de Nederlandse bouwsector weer in rustig vaarwater te komen. De omzet van bouwbedrijven groeide in het eerste kwartaal met 7,5% ten opzichte van vorig jaar. Ook beursgenoteerde bedrijven als BAM en Heijmans rapporteerden sterke cijfers, waarbij winstmarges stegen en winstdoelstellingen naar boven werden bijgesteld.

Tegelijkertijd klinkt vanuit de sector een duidelijke waarschuwing. In een gezamenlijke brief aan Den Haag pleiten zeven grote bouwbedrijven en ontwikkelaars, verenigd in Neprom, voor minder regeldruk, meer bouwlocaties en kortere procedures. Hun boodschap: als het nieuwe kabinet de woningbouwdoelen écht wil halen, moet het nu schakelen.

Woningbouw en infrastructuur zorgen voor werk

De huidige opleving is deels te danken aan de aanhoudende woningbouwopgave en het grote onderhoud aan wegen, bruggen en sluizen. ING voorspelt zelfs een bouwproductiegroei van 1,5 tot 2 procent per jaar tot 2027.

Toch ging de sector door diepe dalen. De coronacrisis, stijgende rente en duurdere materialen legden veel projecten stil. In 2024 werden slechts 70.000 woningen gebouwd – nog steeds ver onder het kabinetsdoel van 100.000 per jaar. De economische cijfers mogen verbeteren, maar de sector is de recente klappen nog niet vergeten.

Personeelstekort blijft grootste rem

Een structureel tekort aan vakmensen belemmert de sector al jaren. In het eerste kwartaal van 2025 stonden er 81 vacatures per 1.000 banen open – het hoogste van alle sectoren in Nederland. Meer dan 80% van de bouwbedrijven ervaart hiervan dagelijks hinder.

Een derde van de bedrijven zegt projecten te moeten uitstellen door gebrek aan personeel. Tegelijkertijd vergrijst de sector snel: bij Heijmans gaat binnen vijf jaar een kwart van de medewerkers met pensioen. Industrialisatie en prefab kunnen helpen, maar ook dan blijft menskracht essentieel – want je bouwt een viaduct nu eenmaal niet in een fabriek.

Vergunningen en bezwaarprocedures vertragen tempo

Naast personeel is de stapel regels en procedures een flinke hobbel. Vertragingen bij vergunningverlening en bezwaarschriften zorgen ervoor dat bouwgrond soms jaren braak ligt. Minister Keijzer probeert dit aan te pakken met nieuwe wetgeving: via de wet Versterking Regie volkshuisvesting moeten bezwaarmakers voortaan direct naar de Raad van State kunnen.

Ook de projectgroep STOER, ingesteld door Keijzer, stelde meer dan 140 voorstellen op om bouwregels te schrappen of te vereenvoudigen. Niet alle ideeën vielen in goede aarde. Lagere plafonds en steilere trappen kregen kritiek, ook vanuit de bouw zelf. De roep is duidelijk: maak regels eenvoudiger, maar houd de kwaliteit overeind.

Stikstof en netcongestie als structurele knelpunten

Twee hardnekkige obstakels blijven de woningbouw dwarszitten: het tekort aan stikstofruimte en het overbelaste elektriciteitsnet. In diverse provincies ligt de vergunningverlening stil, terwijl netbeheerders als Stedin waarschuwen dat een derde van de straten tot 2030 open moet voor zwaardere bekabeling.

Het kan nu al tot twee jaar duren voordat een nieuwbouwwoning wordt aangesloten op het stroomnet. Projecten worden uitgesteld, niet vanwege het bouwen zelf, maar doordat er geen capaciteit is om de woning te laten functioneren.

Daar komt binnenkort een nieuwe uitdaging bij: het dreigende tekort aan drinkwater. Volgens ING-bankier Jan van der Doelen staat watercongestie als volgend probleem op de agenda. Het ontbreekt volgens hem nog aan urgentie, maar het risico groeit.

Groei vraagt om schaal en politieke daadkracht

Dat er vertrouwen is in de toekomst van de bouwsector, blijkt uit de voorgenomen overname van VolkerWessels door HAL. Door deze megadeal worden grote spelers als Van Wijnen, Boskalis en VolkerWessels samengebracht. Een schaalvergroting die volgens Van der Doelen nodig is om te kunnen investeren in robotisering en digitalisering.

De boodschap vanuit de sector is helder: de bouw is er klaar voor, maar heeft wél de ruimte en regie van de overheid nodig. De economische motor draait weer, maar loopt het risico vast te slaan zonder goede brandstof: menskracht, stroom, stikstofruimte en duidelijke regels.

Bron: nrc.nl