Woningbouw versnellen? Sla dan de rechtbank gewoon over

Langdurige procedures houden nieuwbouw tegen

Wie een woningbouwproject wil starten, stuit nog te vaak op een wirwar van bezwaarprocedures en juridische vertragingen. Om de doelstelling van één miljoen nieuwe woningen in 2030 te halen, is snelheid geboden. Maar het huidige systeem werkt die ambitie eerder tegen dan mee.

Volgens de adviesgroep Stoer, een initiatief van demissionair woonminister Mona Keijzer, is het mogelijk om de doorlooptijd van beroepsprocedures met wel anderhalf jaar te verkorten. Hun voorstel: sla de rechtbank over en laat woningbouwzaken direct behandelen door de Raad van State. Zo kan de doorlooptijd van twee jaar teruggebracht worden tot zes maanden.

Raad van State is al voorbereid op prioriteit

De Raad van State gaf eerder al aan woningbouwzaken voorrang te willen blijven geven. Extra juristen zijn aangetrokken en er is organisatorisch ruimte gemaakt om sneller te kunnen schakelen.

Toch blijft de Raad zelf terughoudend over het idee om de rechtbank volledig buiten spel te zetten. Het principe van toetsing door twee instanties heeft nog steeds waarde, stelt een woordvoerder. Maar ook daar erkent men: als versnelling het doel is, dan is het een serieuze optie.

Hogere drempels voor bezwaar maken

Behalve het inkorten van procedures, wil Stoer ook dat er kritischer wordt gekeken naar het gemak waarmee bezwaren worden ingediend. Door het verhogen van griffierechten – het bedrag dat men betaalt om een procedure te starten – hoopt de adviesgroep dat alleen serieuze, goed onderbouwde bezwaren overblijven.

De groep benadrukt dat het grondrecht op toegang tot de rechter niet mag worden beperkt. Maar ze vragen zich ook hardop af: “Is het bezwaar inhoudelijk, of enkel bedoeld om te traineren?”

AI en standaardisatie als versnellers van woningbouw

De adviesgroep ziet ook kansen in de inzet van kunstmatige intelligentie tijdens bezwaarprocedures. Denk aan het sneller afhandelen van terugkerende argumenten zoals verlies van uitzicht of zonlicht.

Ook stelt voorzitter Friso de Zeeuw dat meer standaardisatie kan helpen. Flora- en faunabezwaren – met name rondom de veelbesproken vleermuis – kunnen volgens hem vaak voorkomen worden door direct te kiezen voor maximale compensatiemaatregelen. Een landelijk ‘soortenmanagementplan’ kan daarbij het proces aanzienlijk stroomlijnen.

Parkeerbeleid als structureel obstakel bij optoppen

Een andere hardnekkige rem op woningbouw zit volgens De Zeeuw in de parkeerproblematiek, vooral bij optoppen. Dit is het verhogen van bestaande gebouwen met extra verdiepingen. Gemeenten die dit niet tijdig en helder communiceren, lopen het risico op juridisch gesteggel met omwonenden.

Een heldere lijn in communicatie en regelgeving kan deze vertragingen voorkomen, en zorgt ervoor dat binnenstedelijke verdichting – een essentieel onderdeel van de bouwopgave – vlotter verloopt.

Bron: fd.nl