Amsterdam zet slimme fiets in tegen illegale bouwobjecten

Digitale handhaving op twee wielen

In Amsterdam rijdt sinds kort een opvallend innovatieve handhaver door de straten: een elektrische fiets, uitgerust met kunstmatige intelligentie, die illegale bouwcontainers, steigers en dixi’s opspoort. Deze ‘scanfiets’ controleert automatisch of voor de bouwobjecten een vergunning is afgegeven en stuurt alleen bij overtredingen een signaal naar de gemeentelijke handhaving.

De technologie is ontwikkeld door de Amsterdamse AI-specialist Velotech in samenwerking met de gemeente. Terwijl de fiets geruisloos zijn ronde maakt, verwerkt hij razendsnel camerabeelden via een processor die krachtiger is dan een gemiddelde laptop. Dankzij zogeheten ‘edge computing’ wordt overbodige data direct weggegooid. Alleen relevante signalen worden vastgelegd en doorgestuurd.

Gerichte controle, geen boetemachine

Op een rit van 13,5 kilometer maakt de scanfiets ongeveer 10.000 beelden, waarvan er slechts 300 worden bewaard. Van dat kleine aantal blijken uiteindelijk gemiddeld vier objecten verdacht genoeg om doorgezet te worden naar handhaving. Boetes schrijft de fiets overigens niet uit – dat blijft mensenwerk.

De gemeente Amsterdam ontwikkelde zelf het detectie-algoritme dat specifiek is getraind op objecten als bouwcontainers en tijdelijke bouwunits. De inzet is vooral gericht op wijken waar veel wordt verbouwd, zoals de Spaarndammerbuurt en de Houthavens, waar overlast door verkeerd geplaatste objecten regelmatig voorkomt.

Privacy vanaf het eerste ontwerp

Dat de fiets beelden maakt van de openbare ruimte roept vanzelf vragen op over privacy. Juist daarom stond ‘ethische datawinning’ centraal in het ontwerp. Alles wat niet relevant is wordt automatisch verwijderd, en mensen en kentekens worden standaard geblurd. Het zogeheten BaaS-algoritme (Blurring as a Service), ontwikkeld door de gemeente zelf, zorgt ervoor dat gezichten, maar ook volledige lichaamssilhouetten worden afgeschermd.

Het systeem wordt al gebruikt voor de scanauto’s van het parkeerbeheer, en is nu dus ook toegepast op een wendbare tweewieler. De fiets blijkt bijzonder geschikt voor nauwe steegjes en drukke binnensteden, en biedt een duurzame én efficiënte manier van toezicht.

Van lichtmasten tot wegmarkeringen

De inspectiekit van Velotech is breder inzetbaar dan alleen op bouwobjecten. Het systeem wordt al gebruikt voor het controleren van 150.000 lichtmasten in Amsterdam. Daarnaast herkent het versleten wegmarkeringen, kapotte verkeersborden of defecte lantaarnpalen, en stuurt automatisch meldingen naar de onderhoudsdienst.

Meerdere gemeenten en grote aannemers als Heijmans en Spie maken al gebruik van deze slimme inspectiediensten. Met voldoende data kunnen ze zelfs voorspellend onderhoud toepassen – een stap richting een proactieve aanpak van infrastructureel beheer.

Groeiplannen tot ver buiten Amsterdam

Wat begon als een lokaal project is inmiddels een snelgroeiende techonderneming. Velotech werd opgericht toen de gemeente aan fietskoerier en oprichter Willem Schellekens vroeg of hij lichtmasten wilde inspecteren. Inmiddels rijden er fietsen van Velotech in Rotterdam, Breda en Vlaardingen. De ambities reiken echter verder: het bedrijf bereidt een investeringsronde voor om op te schalen naar Europese en zelfs Amerikaanse steden.

In een tijd waarin slimme technologie steeds vaker het verschil maakt in de openbare ruimte, lijkt Amsterdam met deze fiets niet alleen een handhavingsmiddel in huis te hebben gehaald, maar ook een exportproduct in wording.

Bron: cobouw.nl