Boos of beheerst? Wat leiders wel (en vooral niet) moeten laten zien

Leiderschap en emoties onder druk

Op het Binnenhof was het deze week weer raak: het kabinet viel, en met de val kwamen ook de emoties. Politieke kopstukken lieten zich niet onbetuigd. Van „verbijsterd en pissig” tot „heel boos” – de uitspraken vlogen over tafel. En dat roept de vraag op: is het eigenlijk slim om als leider je emoties te tonen? Of kun je beter je gezicht in de plooi houden?

De wetenschap lijkt daar een helder antwoord op te geven: meestal is kalmte het beste. Vooral in stressvolle situaties verlangen mensen naar leiders die rust en overzicht uitstralen. Juist wanneer de spanning oploopt, willen we iemand die niet direct op de emotie reageert, maar eerst overlegt, nadenkt en vervolgens met een realistisch plan komt.

Hoe je als leider stress de baas blijft

Rust uitstralen begint natuurlijk bij rust voelen. Of je nu leidinggeeft aan een ministerie of aan een kantoorteam van zes, het vermogen om je stress te reguleren is cruciaal. Niet alleen voor je eigen welzijn, maar ook omdat een gespannen leider zijn spanning vaak overdraagt op het hele team.

Wat helpt? Dat verschilt per persoon. Sommigen zweren bij meditatie of ademhalingsoefeningen, anderen voeren innerlijke gesprekken met zichzelf. Psychologisch onderzoek benadrukt vooral: het moet voor jóu werken. Want hoe beter jij jezelf kunt kalmeren, hoe steviger je staat op momenten dat het erop aankomt.

Wanneer emotie wél werkt in leiderschap

Toch hoeft kalmte niet te betekenen dat je nooit iets mag voelen of tonen. Sterker nog: een leider die altijd emotieloos overkomt, mist vaak de aansluiting met zijn team of achterban. Het draait dus om balans. Onderzoek van de Nederlandse bedrijfskundige Merlijn Venus laat zien dat het vooral belangrijk is dat je emotie past bij je boodschap.

Geef je leiding in een crisissituatie? Dan is bezorgdheid tonen geloofwaardig en zelfs wenselijk. Vier je een succes? Dan werkt enthousiasme aanstekelijk. Het gaat dus niet om de vraag of een emotie positief of negatief is, maar of ze op het juiste moment komt.

Woede als strategie, of valkuil?

En dan is er nog die andere vraag: mag je als leider echt boos worden – publiekelijk, zichtbaar, hoorbaar? De meeste psychologen zijn daar terughoudend over. De Nederlandse psycholoog Marc van Vugt onderzocht dit fenomeen, onder meer naar aanleiding van het optreden van Geert Wilders. Zijn conclusie: woede tonen werkt meestal averechts, omdat het overkomt als een gebrek aan zelfbeheersing.

Toch is er een uitzondering. Als je publiek óók boos is, kan jouw boosheid juist als verbindend worden ervaren. In de politieke arena stemmen boze mensen dus sneller op boze leiders. Maar dat maakt het nog geen duurzame leiderschapsstijl. Van Vugt stelt dat het effect vooral werkt bij een specifieke, vaak al geëngageerde groep.

De recente emotionele uitingen van partijleiders werden dan ook waarschijnlijk bewust getimed: zichtbaar geraakt, maar niet over de schreef. Want in de praktijk verwachten mensen van hun leiders vooral één ding: dat ze kalm blijven als anderen dat niet meer kunnen.

Bron: nrc.nl