Grondbelast: waarom bouwgrond ineens goud waard is

Speculatie op grond drijft prijzen op

Een stuk weiland dat na een bestemmingswijziging ineens woonrijpe bouwgrond wordt: het verschil in waarde is enorm. En juist die waardesprong werkt speculatie in de hand, aldus economen van De Nederlandsche Bank (DNB).

Door grondeigenaren de waardestijging deels te laten afdragen aan de overheid via een planbatenheffing, kan diezelfde overheid miljarden aan extra inkomsten genereren. Hoeveel? Theoretisch zo’n acht miljard euro, blijkt uit een maandag gepubliceerd rapport van DNB-economen Niek de Meijier en Gerbert Hebbink in het vakblad ESB.

Budgettaire grondslag, geen realistisch scenario

Toegegeven, het gaat hier om een budgettaire grondslag, geen haalbaar beleidsvoorstel. De berekening veronderstelt een volledige belasting op waardesprongen na bestemmingswijziging. Politiek onhaalbaar, erkennen de onderzoekers zelf.

Zij waarschuwen bovendien dat een te strenge heffing het aanbod van bouwgrond juist kan afremmen. Minder rendement voor de eigenaar betekent minder animo om te verkopen of te ontwikkelen — en dat kan de toch al vastgelopen woningbouw verder vertragen.

Terug van weggeweest in politiek Den Haag

De planbatenheffing is na decennia terug op de politieke radar. Het regeerakkoord van het huidige kabinet spreekt over het verkennen van zo’n systeem, onder meer om publieke voorzieningen in nieuwbouwwijken te financieren. Denk aan infrastructuur, scholen en groene ruimte.

Maar minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting gaf recent aan dat er “nogal wat haken en ogen” aan kleven. Ze werkt daarom eerst aan een zogenaamde dilemmanotitie, die naar verwachting deze week verschijnt. Pas daarna volgt besluitvorming in de Tweede Kamer.

Grondprijs als rem op woningbouw

De stijgende grondprijs is volgens DNB een fundamenteel probleem. In tien jaar tijd steeg het aandeel van de grondprijs in de totale woningwaarde van 42% naar bijna 60%.

Dat maakt niet alleen woningen duurder, maar bemoeilijkt vooral de bouw van sociale en middenhuurwoningen — een belangrijke ambitie van het kabinet. Een planbatenheffing kan deze trend keren, stellen De Meijier en Hebbink, en tegelijkertijd de kas van de overheid spekken.

Rekenmodel met serieuze potentie

Voor hun berekening keken de DNB-economen naar het verschil tussen de waarde van grond in agrarisch gebruik en de waarde bij woningbouw. Gemiddeld is dat verschil zo’n €1,4 miljoen per hectare.

Als je dat vermenigvuldigt met de hoeveelheid grond die nodig is om de woningbouwopgave te realiseren, kom je uit op die eerdergenoemde acht miljard. Regionale verschillen zijn groot, maar het potentieel is evident. De vraag is niet óf dit besproken moet worden, maar hóe.

Bron: fd.nl